تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانش‌آموزان و تبیین مؤلفه‌های آن ازمنظر قرآن

Abstract

هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی و تبیین مؤلفه‌های آن ازمنظر قرآن است که مؤلفه‌های نگرش اخلاقی ازجمله: رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزش‌های اخلاقی اجتماعی، احترام به دیگران و عزت‌نفس را مورد مطالعه قرار می‌دهد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش نیمه‌آزمایشی است که به شیوه آمیخته انجام شده است (بخشی از پژوهش به‌صورت کمّی و بخشی دیگر به‌صورت کیفی به تبیین مؤلفه‌ها ازمنظر قرآن می‌پردازد). جامعه آماری پژوهش 453 نفر شامل دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان رامسر بود که 86 نفر به‌عنوان نمونه پژوهش به روش تصادفی انتخاب شدند. 43 نفر به‌عنوان گروه آزمایش و 43 نفر هم به‌عنوان گروه گواه درنظر گرفته شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش در یک دوره 12 جلسه‌ای در معرض اثر متغیر مستقل قرار گرفتند و پیش‌آزمون و پس‌آزمون به‌عمل آمد. از پرسشنامه محقق‌ساخته به‌عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10‌نفر از صاحب‌نظران تأیید شد و روایی معیاری 92 درصد و آلفای کرانباخ پرسشنامه 86 درصد بود. فرضیه‌های پژوهش با آزمون کولموگراف- اسمیرنف و تحلیل کواریانس، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که برنامه فبک بر نگرش اخلاقی دانش‌آموزان تأثیر داشت و بین میانگین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه آزمایش و گروه گواه، تفاوت معنی‌داری وجود داشت و بر رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، احترام به دیگران و عزت‌نفس دانش‌آموزان، تأثیر داشت. همچنین در آیات متعددی از قرآن به این مؤلفه‌ها اشاره شده و پرورش و تقویت آن در جامعه جهت همگانی‌کردن اخلاق کریمه مورد تأکید قرار گرفته است. باتوجه‌به هماهنگی مؤلفه‌های برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) با مفاهیم قرآن درراستای پرورش و نگرش اخلاقی این برنامه به‌عنوان یک الگوی تربیتی و تجربی موفق که به‌صورت کاوشگری اخلاقی اجرا می‌شود، مورد تأکید قرار می‌گیرد.