تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی مهارت‌آموزی در مدارس متوسطه کشور

Abstract

این پژوهش با هدف طراحی الگوی اسلامی ـ ایرانی مهارت‌آموزی در مدارس متوسطه کشور با استفاده از رویکرد پارادایمی اشتراوس و کوربین (1393) برای نظریه داده‌بنیاد و به روش کیفی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه صاحب‌نظران، کارشناسان و مدیرانی بود که در یکی از عرصه­های مهارت­آموزی رسمی (آموزش‌وپرورش) و غیررسمی (سازمان فنی و حرفه­ای کشور) تجربه و حضور داشتند. باتوجه‌به رویکرد پژوهش، تمرکز اصلی بر خبرگان آشنا با مسائل مهارت‌آموزی در مدارس متوسطه کشور بود که درنهایت 17 نفر از ایشان به‌صورت هدف‌مند و براساس راهبرد گلوله برفی برای انجام مصاحبه‌های عمیق بدون ساختار انتخاب شدند. تحلیل داده‌ها به‌طور هم‌زمان با استفاده از روش کدگذاری باز، انتخابی و نظری انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد: "مهارت‌ها و شایستگی‌های پایه و غیرفنی ‌دانش‌آموزان، مهارت‌های فنی و شغلی ‌دانش‌آموزان، تربیت حرفه‌ای میتنی‌بر مهارت و شایستگی، تقویت ارزش‌های اسلامی و ایرانی کار، انعطاف‌پذیری در برابر تغییر و تخصص‌گرایی در آموزش‌وپرورش" به‌عنوان کانونی یا مقوله محوری مطرح شده­اند. "مقوله‌های کیفیت آموزش و تدریس و یادگیری، توجه به شایسته‌سالاری و شایسته‌گزینی، رویکرد و راهبرد در مهارت‌آموزی، وجود معلمان ماهر و کارآمد، تخصص‌گرایی، آینده‌پژوهی و آینده‌نگری و کیفیت آموزش و تدریس" به‌عنوان عللی تلقی می‌شوند که نقش فعال در مهارت‌آموزی داشته و تا این عوامل مهیا نشوند، مهارت‌آموزی شکل نمی‌گیرد. مهم‌ترین راهبردهای اتخاذشده در این پژوهش عبارتند از: "فرهنگ‌سازی، تحول در برنامه درسی، تحول در محیط‌های یادگیری، تحول در روش‌های سنجش و ارزشیابی، تحول در کتاب‌ها و محتوای درسی، بهداشت و ایمنی کار، زیرساخت‌ها و تجهیزات، همکاری و ارتباطات بین‌المللی آموزشی و پژوهشی، نیازسنجی و تأمین منابع مالی". شرایط بستر در پژوهش کنونی مقوله‌های"توجه به فرهنگ و شرایط اجتماعی، ساختار سازمانی، انگیزه حمایت از تغییر و مدیریت عملکرد تغییرمدار" هستند. مقوله‌های "محدودیت‌ها و مشکلات قانونی، عدم باور و تعهد به مهارت‌آموزی و مشکلات آموزش‌های مهارت‌آموزی" به‌عنوان شرایط مداخله‌گر الگوی پارادایمی مورد توجه قرار گرفته‌اند. پیامد پژوهش حاضر پیشرفت و اشتغال‌زایی است.