حساب سرمایه‌گذاری ویژه راهکاری برای سود ثابت

Abstract

مدیریت انگیزه سپرده‌گذاران از اساسی‌ترین مسائلی است که ارتباط مستقیمی با سود و عملکرد بانک‌ها دارد. در بانکداری متعارف سپرده‌گذاران در ازای سپرد‌ه‌گذاری خود در بانک فارغ از نوع و محل سرمایه‌گذاری و یا مصرف سپرده‌هایشان سود ثابتی دریافت می‌کنند. از آنجا که این سود ثابت و از پیش تعیین شده از مصادیق ربا است، و با توجه به حرمت قطعی ربا، این مکانیسم در بانکداری بدون ربا قابل اجرا نیست. از اینرو بانکداری بدون ربا برای جلب انگیزه‌ و مشارکت سپرده‌گذاران، بخشی از سود حاصل از عملیات سرمایه‌گذاری را با آن­ها تسهیم می‌کند. همواره این نگرانی ابراز شده‌است که با توجه به اینکه مشتریان بانک‌ها عموماً افراد ریسک‌گریز هستند و هدفشان از سپرده‌گذاری در بانک به دست آوردن یک عائدی ثابت و بدون ریسک و مخاطره است و با توجه به ماهیت فعالیت‌های بانکداری اسلامی که باعث می‌شود سود بانک‌ها و به تبع آن سود سپرده‌گذاران، متغیر و مرتبط با تحولات آتی بنگاه‌های طرف قرارداد و کل اقتصاد باشد، تحریم نرخ از پیش تعیین شده باعث کاهش مشارکت سپرده‌گذاران در بانک‌های اسلامی شود. راهکاری که بانک‌های اسلامی در ایران برای حل این مسئله‌ و خلاصی از بحران انگیزه در سپرده‌گذاران به کارگرفته‌اند، «سود علی‌الحساب» است که به نظر برخی محققین بانکداری اسلامی شبهه‌ ربوی بودن عملیات بانکی را به دنبال دارد. دراین مقاله ضمن بررسی سود علی‌الحساب، با استفاده از حساب سرمایه‌گذاری ویژه،‌ راهکاری ارائه شده است که در آن ضمن فراهم بودن ارائه سود قطعی و از پیش تعیین شده، مشکلات سود علی‌الحساب مرتفع گردیده‌است.