مسئله‌شناسی کثرت روش‌شناختی در علم اجتماعی اسلامی (تأکید بر ابعاد چیستی)

Abstract

کثرت­گرایی روشی در ادبیات اندیشمندان مسلمان که متفاوت اراده ‌شده، موجب ابهاماتی گردیده است. در مطالعات اجتماعی با رویکردهای اسلامی، به ندرت می‌توان ترکیب روش­ها را در معنای شایع اخیر دانش اجتماعی (ترکیب روش­های کمی و کیفی) مشاهده‌کرد و غالب ایده‌ها در این باب، ناظر به حیثیت مطلوبیت کثرت‌گرایی است تا بحث از امکان. بسیاری از آنان تکثر روشی را امری مطلوب و گاهی ضروری تلقی‌کرده، تعارضات معرفتی عمده‌ای با مبانی اساسی معرفت‌‌شناسی و دیگر مبانی اسلامی در این باره نمی‌بینند. این مقاله با روش اکتشافی، تعارضات محتمل پاسخ‌نیافته بسیاری را در این باره آشکار می‌سازد؛ گرچه الزاما بر نفی امکان کثرت‌گرایی و مطلوبیت آن نیز دلالت و تاکید ندارد. این مطالعه پیش‌نیازی برای پژوهش پردامنه کثرت‌گرایی روش‌شناختی علم اجتماعی اسلامی است و زوایه اصلی‌اش کثرت‌گرایی روشی در سطوح متدولوژیک است. مساله اصلی این تحقیق ابعاد چیستی کثرت‌گرایی روشی به منظور دستیابی به تلقی‌های حتی‌الامکان همسو در این باره است؛ یعنی آنچه برای بررسی دو فاز کلان مساله امکان و مبانی ضروری است.