نقدهای رکن‏ الدّین بن ‏الملاحمی ‏الخوارزمی بر نفس‌شناسی فیلسوفان با توجه به کتاب تحفةالمتکلمین

Abstract

رکن‏ الدّین بن ‏الملاحمی ‏الخوارزمی (متوفای 536ق/ 1141م) از جمله متکلمان معتزلی است که تا حدود زیادی ناشناخته مانده است. آثار ابن‏ الملاحمی تنها در بین جامعه شیعیان زیدی یمن که کلام معتزلی در آنجا رواج داشت، شناخته شده بود. ابن‎الملاحمی از جمله متکلمانی است که سرسختانه عقاید فلاسفه را نقد و بررسی کرده است. وی پس از غزالی کتابی را تحت عنوان <strong>تحفةالمتکلمین فی الرد علی الفلاسفه</strong> تألیف و آرای فلاسفه را نقد و بررسی کرده است. از جمله مباحث مورد توجه این کتاب ابطال تجرد نفس است. ابن‎الملاحمی نفس را مادی می‌داند و تجرد نفس را نفی می‌کند. او معتقد است اجزای اصلی بدن، هویت انسان را تشکیل می‌دهد. وی به این‌همانی نفس و بدن معتقد است و بیان می‌کند که نفس همین هیکل محسوس است. از جمله نقدهایی که ابن‌الملاحمی بر فلاسفه روا داشته، این است که اگر نفس واحد و مجرد می‌باشد، چرا از یک بدن به بدن دیگر به گونه‌های متفاوتی وارد می‌شود؟ اگر نفس مجرد است، باید علت پدیدآورنده آن هم مجرد باشد، علت موجبه‌ آن مجرد است، پس چرا جایز نباشد که همه موجودات مجرد باشند؟ ما در این مقاله تلاش کرده‎ایم ابتدا مقدمه ‏ای درباره زندگی و آثار ابن‏ الملاحمی ذکر کنیم، سپس به تفاوت ‏ها و شباهت‏ های غزالی و ابن‏ الملاحمی در نقد فلاسفه بپردازیم و نفس‌شناسی وی را مورد بررسی قرار دهیم و در پایان به نقدهای که از سوی ابن‌الملاحمی بر نفس‌شناسی فلاسفه شده است، بپردازیم.