ارزیابی تاثیر طرح های مرتعداری بر ستاده های معیشت خانوارهای بهره بردار روستایی (مورد مطالعه : شهرستان ماهنشان)

Abstract

برای بیش از سه دهه، طرح های حفاظت از مراتع به منظور حفظ و احیای مراتع به اجرا درآمده اند. به دلیل اهمیت زیست محیطی این منابع، وابستگی معیشت جمعیت کثیری از خانوارهای روستایی به آنها و سرمایه گذاری دولت در اجرای این طرح ها، ارزشیابی آن ها ضرورتی انکار ناپذیر است. پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثرات طرح های مرتعداری بر ستاده های معیشت خانوارهای روستایی است که با استفاده از یک مطالعه پیمایشی انجام شده است. در گردآوری داده ها، 204 مصاحبه ساختار یافته با استفاده از ابزار پرسشنامه و نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله ای از 1280 بهره بردار در روستاهای شهرستان ماهنشان واقع در استان زنجان در شمال غرب ایران که طرح های مرتعداری در آن ها اجرا شده و یا در حال اجرا بود صورت گرفت و مناطق روستایی به دو گروه بر این اساس طبقه بندی شدند. روایی محتوای پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان مرتبط و روایی سازه براساس تحلیل روایی همگرایی به ‌دست آمد و تحلیل پایایی ابزار با استفاده از آزمون راهنما و محاسبه ضریب کرونباخ آلفا (75/0 تا 95/0) صورت گرفت. اجرای این طرحها علاوه بر افزایش درآمدهایی همچون فروش خشکبار و محصولات خانگی، کارگری غیر کشاورزی و صنایع دستی، به طور مستقیم موجب افزایش سرمایه‏‏های مبتنی بر دام و به طور غیر مستقیم در حد کمی به بهبود سرمایه‏‏های مبتنی بر زراعت آبی و باغداری کمک نموده است.