تحلیل وضعیت اقتصادی کشاورزان شرق حوضه رودخانه زاینده‌رود تحت شرایط خشکسالی

Abstract

بخش کشاورزی بزرگ­ترین مصرف کننده منابع آبی در نواحی خشک و نیمه خشک است، لذا، محدودیت منابع آب بیشترین تأثیر را بر این بخش می­گذارد. خشکسالی به­عنوان یکی از مهم­ترین عوامل بوجود آورنده بحران آب در حوضه رودخانه زاینده­رود، تاثیر عمیقی بر بخش کشاورزی داشته است. در همین راستا، این مطالعه به ارزیابی اثرات خشکسالی بر سطح زیر کشت و سود کشاورزان در شرق حوضه زاینده­رود با استفاده از شاخص نمایه استاندارد بارش (SPI) و تحلیل هزینه فایده پرداخته (CBA) است. داده‌های مورد نیاز با استفاده از تکمیل پرسشنامه و مصاحبه رو در رو با 140 کشاورز در منطقه در سال زراعی 91-90 و سازمان هواشناسی کل کشور بدست آمد. ابتدا با استفاده از دو ایستگاه باران­سنجی اصفهان و سد چادگان طی سال­های 90-59 و شاخص SPI ، به تعیین سناریوهای اقلیمی پرداخته شده است. سپس، اثرات هر یک از سناریوهای ترسالی، نرمال و خشکسالی بر دبی، سطح زیر کشت و سود کشاورزان به­دست آمد. نتایج نشان داد که محصولات گندم، برنج و گلرنگ که وابستگی بالایی به مصرف آب کانال دارند به ترتیب کاهش سطح زیر کشتی به میزان 68 درصد، 92 درصد و 51 درصد دارند. به­علاوه، کاهش سود این محصولات به ترتیب معادل 13858، 520 و 6103 میلیون تومان است که بایستی با افزایش بهره­وری و افزایش راندمان آبیاری با استفاده از روش­هایی مانند لوله­گذاری در مزارع که هزینه و ریسک پایین­تری نسبت به آبیاری بارانی برای کشاورزان دارد، اثرات کاهش یابد.