چشیدن مناسک: مردم نگاری حسی غذای نذری در تهران

Abstract

پژوهش مردم‌­نگارانه نگارنده در این مقاله متمرکز بر غذا، خوردن و حس چشایی در مناسک محرم در مناطق مرکزی و جنوب شرقی و غربی شهر تهران است. غذا و خوردن جایگاه مناسکی خاصی در مناسک محرم و به ویژه روزهای نهم و دهم آن دارند، اغلب شرکت­‌کنندگان این مناسک بزرگ یا غذا تهیه می‌کنند یا غذا می­‌خورند و ادراک حسی درگیر در خوردن غذا همچون عملی مناسکی است که امر قدسی را از خلال رفتارها و باورهایی از جهان بیرون جامعه به جهان درون بدن هدایت می­‌کند. چشیدن غذای نذری، همانند لمس کردن ضریح امامان، شخص را واجد تجربه­‌ای می­‌کند و به او می‌فهماند که چگونه می­‌توان با عمل خوردن وارد فرایندهای فرهنگی شد. از طریق ادراک حسی است که یک فرهنگ می­‌تواند به واقعی­‌ترین شکل ممکن توسط اعضای خود درک شود و شاید چشیدن عمیق­‌ترین تجربه فیزیکی آن باشد. بسترهای مناسکی و حیات روزمره مزه‌­ها و غذاها را با خود همراه می‌­سازند تا غذاواره یا رخداد چشایی مناسب خودشان را پدید آورند، غذاواره­‌ای که حال و هوای رخدادها را می‌سازد و از این طریق به تجربه شرکت­‌کنندگان شکل می‌­دهد. خوراکی­‌ها در زندگی اجتماعی چیزهای بسیاری را به خود متصل می­‌کنند و به هنگام مصرف این شبکه­‌های ارتباطی بین غذا و جامعه به کار می­‌افتند و غذا خوردن را تبدیل به تجربه­‌ای مرتبط با جامعه می‌کنند.