توسعۀ مشارکتی محلۀ فرحزاد تهران به عنوان تفرجگاه و مقصد گردشگری: بستر و موانع

Abstract

در این مقاله، بستر و موانع توسعۀ مشارکتی یکی از تفرجگاه‌های اصلی و محلات سیاحتی تهران، موسوم به فرحزاد، مورد تحلیل قرار می­‌گیرد. طی مقاله، نخست وضعیت فرحزاد از منظر سکونت/ محیط مصنوع، ویژگی‌های اجتماعی و گسترش کسب­‌و­کارهای خدمات­رسان جهت بازدیدکنندگان توصیف و ذی­نفعان اصلی توسعه محله شناسایی می­‌شود. سپس، بستر و موانع توسعه فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی در فرحزاد در دو محور عملیاتی- ساختاری و اجتماعی- فرهنگی مورد توجه قرار می­‌گیرد. بدین منظور، هم برنامه­‌های تهیه‌­شده توسط بخش عمومی جهت فرحزاد و هم دیدگاه‌های ذی­نفعان مختلف در مورد بستر و موانع مشارکت تحلیل می­شود. روش‌های به­کار­گرفته­شده جهت مطالعه حاضر مشتمل بر تحلیل طرح‌ها و داده­های موجود، مشاهده و نیز مصاحبه‌­های نیمه‌ساختارمند با بازدیدکنندگان، ساکنان، دست­‌اندرکاران برنامه­‌ریزی و دیگر ذی­نفعان بوده است. نتایج تحلیل برنامه­‌های تهیه‌­شده جهت فرحزاد که در لفظ و ظاهر بر ماهیت سکونتی- گردشگری محله تأکید می­‌ورزند، حاکی از کم­‌توجهی به جنبه­­‌های اجتماعی توسعه و به ویژه مشارکت جماعت محلی است. همچنین، بر پایۀ مصاحبه­‌ها و مشاهدات، سطح پایین آگاهی، انسجام و همبستگی اندک، ناهماهنگی میان اهداف و تمهیدات نهادهای بخش عمومی و مشکل مالکیت امکان مشارکت محلی را، از جمله در توسعۀ فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی، کاهش داده است.