بدن و مادیت بیماری: باستان‌شناسی یک تجربۀ نامکشوف

Abstract

از زمان تولد بشر، بیماری به عنوان بخشی مهم از زیست بدن­‌ها حضوری فعال در زندگی داشته است. بدن بستر بیماری و بیماری حیاتی ا­ست که بدن در برهه­‌هایی متفاوت از زندگی آن را شکل داده و تجربه می­‌کند. تجربه‌­ای که لزوماً تجربۀ فرد و زندگی نیست. اما به راستی بیماری چیست و از چه ماهیتی برخوردار است؟ برای دست­یابی به درکی کیفی از بیماری و تلاش برای فهم و شناخت چیستی آن، در مقالۀ پیش رو یک بیمار سرطانی با استفاده از روش­‌های متفاوت اما منسجم پژوهش­‌های کیفی شامل مشاهده، گفتگو و بررسی اسناد و مدارک مادی، مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی ما کوشیدیم تا از تعاریف رایج سلامتی در مقابل بیماری و تجربۀ درد و رنج به عنوان مصادیق بیماری گذشته و از منظر حضور عینی (ابژکتیو) بیماری و نشانه‌­های مادی آن و معانی که در بیرون بدن و بستر فرهنگی از خویش برمی‌سازد به شناختی از بیماری دست یابیم. در این زمینه بررسی ابعاد مادی پدیدۀ بیماری به روش علم پزشکی محوریت داشته است. بررسی­‌های موجود نشان داد علی­رغم تصور موجود در باب درک ماهیت بیماری از ورای تجربۀ زیسته در انسان­‌شناسی، بیماری فراتر از تجربه و درک بیمار،خود ماهیتی مستقل دارد که الزاماً در چهارچوب سلامتی و زندگی سلامت­گونه قابل شناخت نیست، بلکه از منظر مرگ و در بستر آن است که بیماری ماهیت می‌­یابد و حیات آن از قید وابستگی به حیات بدن جدا می­‌شود.