ادغام مهاجران افغانستانی در نواحی شهری ایران: مطالعۀ موردی محلۀ هرندی در تهران

Abstract

تعداد کثیری از اتباع افغانستان، طی چند دهۀ اخیر، به سبب ناآرامی‌های سیاسی و متعاقباً وضعیت جنگی و دشواری‌های اقتصادی در کشور متبوعشان، در نواحی گوناگون ایران (با توجه به همسایگی و مشترکات زبانی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی) اسکان یافته­اند. نقاط شهری و به‌ویژه پایتخت کشور در پیوند با اسکان و ادغام این مهاجران در ایران حائز اهمیت هستند. این مقاله به وضع مهاجران افغانستانی در زمینه­‌های اسکان، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی در محلۀ هرندی واقع در منطقۀ دوازده شهر تهران می‌پردازد. همچنین، رویکردهای جامعۀ میزبان نسبت به حضور افغانستانی‌ها در هرندی در کنار فعالیت نهادهای خدمات دهنده در محله و تأثیر آن‌ها بر شرایط زندگی مهاجران بررسی می‌شود. اطلاعات لازم طی پژوهش میدانی از طریق مشاهده، مصاحبه­‌های نیمه‌­ساختارمند، بحث‌های گروهی متمرکز با سازمان‌های مردم‌نهاد محله، گروه‌های مختلف مهاجران، ساکنان ایرانی و مسئولان محلی و دیگر ذینفعان و نیز بررسی اسناد مدیریت شهری گردآوری شده است. یافته­‌ها حکایت‌گر میزانی از ادغام مهاجران افغانستانی در محلۀ هرندی است. افزون بر این، در بین مهاجران افغانستانی ساختار شغلی خاصی در پیوند با فرصت‌ها و به‌ویژه اقتصاد غیررسمی محله شکل گرفته است. همچنین، پایداری سکونت این ساکنان هرندی تا حد زیادی به‌واسطۀ خدمات ارائه‌شده توسط سازمان‌های مردم‌نهاد، امکانات شغلی، هزینه‌های نسبتاً پایین مسکن و نگاه مثبت بیشتر جامعۀ میزبان به مهاجران در محله حاصل شده است. درعین‌حال، حس مسئولیتی در مدیریت شهری در قبال مهاجران افغانستانی ایجاد نشده و درنتیجه چارچوب‌های موردنیاز و مناسب با موقعیت آنان نیز در محله صورت‌بندی و ایجاد نشده است.