کودکان در شهر: بررسی ساختار فضایی مسکن و شهر در ارتباط با فرهنگ کودکی در منطقه‌ یازده تهران

Abstract

کودکان، به عنوان زیست‌کنندگان فضای شهری، بخش مهمی از جامعه­ و همچنین گروه اجتماعی نادیده گرفته‌شده در شهر تهران‌ هستند. به منظور در نظر گرفتن جنبه­های متنوع درک و زیست کودکان در فضای مسکونی و شهری، این مقاله سعی دارد تا با ارائه‌ نتایج حاصل از بررسی مشارکت کودکان در ارتباط با مسکن و شهر، محققان اجتماعی- فرهنگی و مدیران و برنامه‌ریزان شهری را متوجه‌ جامعه‌‌ای بزرگ از انسان‌هایی کوچک سازد. برای این منظور با رویکردی برساختی، کودکان به عنوان کنشگران اجتماعی شناخته می‌شوند که درکی ذهنی و واقعی از نیازهای خود در یک جامعه‌ی شهری دارند؛ می‌توانند موقعیت خود را در جامعه‌ی شهری تعریف ‌کنند و نسبت به عوامل محیطی و کالبدی ناخوشایند واکنش‌ نشان ‌‌دهند. بررسی اسناد بالادست و کالبد مسکونی و شهری منطقه‌ یازده تهران در مقایسه‌ با داده‌های کیفی حاصل از نتایج مشاهده‌، مصاحبه غیرساختمند، بررسی متن و نقاشی کودکان با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی ما را به این مهم می‌رساند که برای داشتن جامعه‌ای سالم و پویا گسترش عرصه‌ عمومی در شهر و ایجاد فضای کاملاً خصوصی برای کودکان در خانه امری ضروری است. شهر مطلوب کودکان فضایی است که حداکثر نیاز‌های جسمی و روانی آنان را تأمین ‌می‌کند؛ فرهنگ دوران کودکی و فردیت در فضای خصوصی بازنمایی می‌شود و تعامل و مشارکت اجتماعی، دسترسی به امکانات شهری، احساس آرامش و امنیت در فضای عمومی گسترده را فراهم می‌آورد. ملاحظات کودکان از فضای معماری و شهری، جنبه­های مختلف کالبدی، ذهنی و رفتاری آن را شامل می­شود که بارها در مصاحبه­ها و نقاشی­ها به آن اشاره کرده‌اند.