ارزیابی ژنگانی اندازة مؤثر جمعیت برخی از نژادهای گوسفند ایرانی با استفاده از اطلاعات عدم تعادل پیوستگی

Abstract

هدف از این تحقیق برآورد اندازة مؤثر (Ne) برخی از نژادهای گوسفند ایرانی با استفاده از اطلاعات نشانگرهای SNP در سطح ژنگان (ژنوم) بود. به این منظور از اطلاعات ژنگانی مجموع 217 نمونه حیوان شامل 45، 37، 34، 35، 45 و 11 نمونه به‌ترتیب از نژادهای زل، افشاری، مغانی، قزل، لری­بختیاری و یک نژاد گوسفند وحشی ایرانی که با استفاده از آرایه­های Illumina OvineSNP50K Beadchip تعیین ژنوتیپ شده­اند، استفاده شد. این تحقیق با همکاری پروژة Sheep HapMap انجام شد. اندازة مؤثر با استفاده از اطلاعات نداشتن تعادل پیوستگی (لینکاژی) در طی 4 تا 3500 نسل پیش محاسبه شد. نتایج تجزیة مؤلفه­های واریانس (PCA) نشان داد که همة نژادها با استفاده از دو مؤلفة اول از همدیگر مجزا می­شوند. میانگین ناخالصی (هتروزیگوسیته) مورد انتظار و مشاهده‌شده در نژادهای مختلف به‌ترتیب در دامنة 37/0-36/0 و 43/0-37/0 به­دست آمد. نتایج به‌دست‌آمده از محاسبة اندازة مؤثر در نژادهای مختلف، نشان­دهندة روند کاهش تدریجی Ne در طی 3500 سال گذشته تاکنون با یک شیب کاهشی زیاد در حدود 550 نسل پیش برای همة نژادها بود. اندازه Ne در نسل­های حاضر (4 نسل قبل) در نژادهای گوسفند ایرانی در دامنه 89-9 رأس بود. بیشترین Ne در نژاد زل (89 رأس) و کمترین در نژادهای افشاری (44 رأس) و نژاد وحشی گوسفند (9 رأس) مشاهده شد. درمجموع، نتایج این تحقیق نشان داد که باوجود تنوع ژنتیکی مناسب در این جمعیت­ها، اندازة مؤثر آن‌ها به‌ویژه در نژاد گوسفند افشاری و نژاد وحشی در طی نسل­های اخیر به‌شدت کاهش یافته است و طراحی برنامه­های مناسب برای حفاظت از حیوانات خالص باقی‌ماندة این نژادهای بومی ضروری است.