ارزش بالقوه صفات فیتوشیمیائی و میکرومورفولوژیکی در بررسی تاکزونومیکی جنس Vitex

Abstract

در یک بررسی تاکزونومیکی جنس <em>V</em><em>itex</em> از خانواده <em>Lamiaceae</em> با استفاده از صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیائی وگونه (<em>Verbena officinalis</em> (<em>Verbenaceae</em> نیز به منظور مقایسه، مورد بررسی قرار گرفت. دانه های گرده، میوه، ساقه ها و برگهای چهار گونه از <em>Vitex</em>و یک گونه از <em>Verbena</em> با استفاده از میکروسکوپ های نوری و SEM مورد بررسی قرار گرفتند. به علاوه آناتومی دمبرگ، ساختمان پوشش های کرکی و ریخت شناسی اندامهای مختلف گیاه مطالعه گردید. دانه‌های‌گرده در گونه‌های <em>Vitex</em> سه‌شیاری، جور‌قطب و در شمای قطبی دایره‌ای شکل هستند. در حالیکه در<br /> <em>Verbena officinalis</em> سه شیاری، منفذدار و در شمای قطبی مثلثی هستند و به علاوه تزئینات سطح خارجی دانه‌گرده در گونه‌های مختلف متفاوت ومشخص کنندة محدودة گونه‌ها می باشند. در تصاویر میکروسکوپ الکترونی میوه‌، برگ, ساقه و کرکهای یک تا چهار سلولی ساده و غده دار مشاهده گردید. در این جنس کرکها و غده ها صفات تاکزونومیکی مفیدی را فراهم می‌سازند. آناتومی دمبرگ مربوط به بر‌‌گهای گره های اول تا سوم تفاوتهائی را در شکل و آرایش دستجات آوندی نشان می‌دهد. اسانس قسمت های هوائی گیاه استخراج و ترکیبات شیمیائی آن شناسائی‌‌گردید. در ترکیب اسانس گونه های <em>Vitex</em> آلفا-پینن، سابینن و لیمونن ترکیبات شاخص می باشند و در همه گونه‌ها با درصد بالا حضور دارند. در اکثر گونه‌ها منو‌ترپنوئیدها ترکیبات غالب اسانس را تشکیل می‌دهند. از نظر نوع ترکیبات منو- وسزکوئی- ترپنوئیدی در گونه‌های مختلف تفاوتهائی وجود دارد و گونه <em>officinalis</em>‌<em>Verbena </em> دارای ترکیبات شاخص متفاوتی است. بررسی های انجام شده حضور چهار‌‌گونه <em>V.</em><em>agnus-castus</em>, <em> </em><em>V. negundo</em><em>، </em><em> V. trifolia</em> و <em>V. pseudo-negundo</em> در ایران را نشان می‌دهد. در میان این گونه‌ها تنوع بالائی در ساختار آناتومیکی و مورفو‌لوژیکی گونه <em>V. pseudo-negundo</em> مشاهده‌گردید. بر این اساس ارتباطات خویشاوندی بین گونه‌ها قابل تفسیر می‌باشد. همچنین تعلق جنس <em>Vitex</em> به خانواده <em>Lamiaceae</em> موردتأیید قرار می‏گیرد. <br /> <br /><br clear="all" />