بررسی روند مصرف انرژی در دو سامانه آبیاری غرقابی و تحت‌فشار: مطالعه موردی یک مزرعه صد هکتاری در همدان

Abstract

یکی از مؤلفه‌های اصلی کشاورزی پایدار، استفاده کارا از منابع انرژی در تولید محصولات کشاورزی است. هدف از این مطالعه بررسی روند مصرف انرژی در دو سامانه آبیاری غرق‌آبی و تحت‌فشار، برای سه محصول گندم، جو و یونجه بود. اطلاعات مورد نیاز، شامل تمام نهاده‌های مصرفی و ساعات کارکرد ماشین‌ها و نیروی انسانی از یک مزرعه 100 هکتاری واقع در قسمت مرکزی استان همدان در طول فصل زراعی 96-97 ثبت شد. نتایج نشان داد که برای تمامی محصولات مورد بررسی، شاخص نسبت انرژی در سامانه آبیاری غرق‌آبی بیشتر از سامانه آبیاری تحت‌فشار است. نتایج همچنین نشان داد که استفاده از سامانه آبیاری تحت‌فشار باعث کاهش مصرف آب در هر سه محصول مورد بررسی می‌شود. بررسی میزان مصرف نهاده‌ها نشان داد نهاده الکتریسیته (حدود 60 درصد) در سامانه آبیاری غرق‌آبی و نهاده‌های سوخت فسیلی و الکتریسیته (حدود 40 و 33 درصد) در سامانه تحت‌فشار، بیشترین میزان انرژی مصرفی را به خود اختصاص داده‌اند. بررسی‌ها همچنین نشان داد تولید محصولات موردمطالعه به‌شدت وابسته به منابع انرژی‌های تجدیدناپذیر (الکتریسیته، سوخت فسیلی و کودهای شیمیایی) است. با توجه به نتایج به‌دست آمده مشخص شد علی‌رغم اینکه استفاده از سامانه‌های آبیاری بارانی بهره‌وری نهاده آب را افزایش می‌دهد، اما باعث افزایش مصرف انرژی در تولید محصولات نیز مزرعه می‌گردد.