ارزیابی برخی از خصوصیات زراعی در ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) در کشت پائیزۀ دیم استان کردستان

Abstract

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و توسعه کشت پائیزه نخود، چهارده ژنوتیپ نخود شامل 13 لاین منتخب از سری ژرم‌پلاسم مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا ) به اضافه ILC 482 به عنوان شاهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار طی دو سال زراعی (93-1391) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سارال استان کردستان بررسی شدند. لاین‌های نخود از لحاظ تعداد روز از کاشت تا گلدهی و رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه‌های اولیه و ثانویه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن 100 دانه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تنوع معنی‌دار آماری بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، تعداد شاخه‌های ثانویه، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، شاخص برداشت، تعداد بوته در کرت و عملکرد دانه وجود داشت و لاین‌های جدید در مقایسه با شاهد (ILC 482) از نظر اغلب صفات برتری چشمگیری داشتند. بر اساس تجزیه ضرایب مسیر، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و تعداد شاخه‌های ثانویه بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند و لذا برای انتخاب ارقام پرمحصول نخود در کشت پائیزه غرب کشور باید به این صفات توجه بیشتری معطوف گردد. علاوه بر این، لاین FLIP 09-130C با دارا بودن عملکرد دانه بالاتر و معنی‌دار نسبت به شاهد (ILC 482)، برای کشت پائیزه نخود در شرایط دیم استان کردستان مناسب تشخیص داده شد. این لاین از وزن 100 دانه مطلوب و ارتفاع بوته مناسب برای برداشت مکانیزه برخوردار بود.