تأثیر تنش کمبود آب بر محتوای قندهای محلول، پرولین، سبزینۀ برگ و پروتئین دانه در برخی دورگ‌های آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

Abstract

به‌منظور شناسایی سازوکار‌های مقاومت به تنش کمبود آب و معرفی دورگ‌های برتر آفتابگردان، آزمایشی در سال ۱۳۹۳ در مزرعۀ‌ تحقیقاتی واقع در استان البرز، شهرستان هشتگرد به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایۀ بلوک کامل تصادفی اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح آبیاری (آبیاری معمولی، کمبود آب متوسط و شدید که به ترتیب پس از 50، 100 و 150 میلی­متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A انجام شد) و عامل فرعی شامل چهار دورگ آفتابگردان (فرخ، آلستار، قاسم و هایسان 25) بود. در این پژوهش غلظت قندهای محلول کل، پرولین، محتوای سبزینۀ (کلروفیل) برگ و پروتئین دانه، عملکرد دانه و روغن اندازه­گیری شد. بنا بر نتایج به‌دست‌آمده با افزایش تنش کمبود آب غلظت قندهای محلول کل، پرولین و سبزینۀ b در برگ‌ها افزایش نشان داد. مقایسۀ میانگین‌ها نشان داد دورگ آلستار بالاترین میزان کل قندهای محلول (05/176 میلی‌گرم در گرم بافت تازۀ برگ)، پرولین (43/45 میلی‌گرم در لیتر) و سبزینۀ b (52/12 میلی‌گرم در گرم بافت تازۀ برگ) را داشت. همچنین دورگ آلستار بالاترین میزان عملکرد دانه و روغن را در شرایط تنش کمبود آب میانگین به ترتیب به میزان 2121 و 956 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش کمبود آب شدید به ترتیب به میزان 829 و 10/315 کیلوگرم در هکتار را به خود اختصاص داد. در شرایط آبیاری معمولی دورگ فرخ بالاترین میزان عملکرد دانه (3448 کیلوگرم) و عملکرد روغن (1672 کیلوگرم) را تولید کرد.