تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و اجزاء عملکرد پنج ژنوتیپ نخود

Abstract

تنش خشکی خصوصاً در دوره رشد زایشی از مهم‌ترین عوامل کاهش‌دهنده عملکرد گیاه نخود (Cicer arietinum L.) محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل تشکیل غلاف و پرشدن دانه (تنش خشکی آخر فصل) بر فنولوژی، رشد و عملکرد اقتصادی پنج ژنوتیپ نخود شامل آرمان، جم، هاشم، Flip93-93 (آزاد) و ILC482 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1385 انجام گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده کرت-های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود که در آن رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری در مرحله تشکیل غلاف، آبیاری در دو مرحله تشکیل غلاف و پرشدن دانه‌ها و بدون آبیاری) در کرت‌های اصلی و پنج ژنوتیپ نخود در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد طول دوره رشد، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی ژنوتیپ‌های نخود، بطور قابل ملاحظه‌ای در اثر تنش خشکی کاهش یافتند اما تفاوت معنی‌داری بین سطوح مختلف آبیاری از نظر شاخص برداشت مشاهده نشد. در بین اجزاء عملکرد تعداد غلاف در بوته و وزن دانه بیشترین تأثیر را در کاهش عملکرد اقتصادی در شرایط تنش داشتند. اعمال یکبار آبیاری در مرحله تشکیل غلاف عملکرد اقتصادی ژنوتیپ‌های مختلف را بین 12 تا 60 درصد افزایش داد اما این افزایش تنها در دو ژنوتیپ جم و ILC482 معنی دار بود. مقایسه عملکرد اقتصادی در شرایط تنش نشان داد در بین ژنوتیپ-های مورد بررسی رقم هاشم کمترین و رقم جم بیشترین عکس‌العمل را نسبت به تنش خشکی داشته است.