نیاز بهاره سازی در برخی ژنوتیپ های گندم و جو و ارتباط آن با بیان مقاومت به سرما در شرایط کنترل شده و مزرعه

Abstract

بهاره سازی از فرایند های مهم سازگاری ارقام گندم و جو زمستانه در مناطق سرد است. هدف این تحقیق تعیین عکس العمل برخی ژنوتیپ های گندم و جو به بهاره سازی در دو شرایط مزرعه و کنترل شده و مطالعه ارتباط آن با بیان مقاومت به سرما بود. هشت رقم گندم و چهار رقم جو در تیمارهای دوره های مختلف بهاره سازی در ایستگاه های تحقیقاتی کرج و مراغه به مدت چهار سال بررسی شدند. با استفاده از روش شمارش تعداد آخرین برگ نهایی ، تکمیل بهاره سازی مشخص و با استفاده از روش LT50 میزان مقاومت به سرما تعیین شدند. در مراغه در سال 1381 زمان تکمیل بهاره سازی رقم نورستار حدود 11 هفته وارقام آذر2 و سرداری هر دو حدود هشت هفته پس از کاشت بود. در سال 1382، نیاز بهاره سازی ارقام مذکور به ترتیب 12، 8 و 7 هفته بود. رقم کوهدشت نیاز به بهاره سازی نداشت. جو دوبرینیا در سال های1381 و 1382 حدود 8 هفته پس از کاشت به تکمیل بهاره سازی رسید ولی ارقام دیکتو و ریحانه3 نیاز به بهاره سازی نداشتند. در کرج دوره بهاره سازی ارقام نورستار و آذر 2 طولانی تر و به ترتیب حدود 14 و 9 هفته بود. در سال 1385 نیاز بهاره سازی ارقام نورستار0 شهریار و الوند در مزرعه به ترتیب حدود 15، 6 و 4 هفته بود. در شرایط کنترل شده، نیاز بهاره سازی ارقام آذر02 شهریار و سرداری 28 روز ولی کوهدشت، کویر و زاگرس نیاز به بهاره سازی نداشتند. جو پاییزه دوبرینیا و کولد پس از 4 تا 5 هفته به تکمیل بهاره سازی رسیدند ولی دیکتو و ریحانه03 نیاز به بهاره سازی نداشتند. حداکثر مقاومت رقم نورستار در هر دو شرایط کنترل شده و مزرعه در°C 21 – و در رقم آذر2 به °C 10- در زمان تکمیل بهاره سازی حاصل شد و سپس مقاومت کاهش یافت. از مشابهت روند بهاره سازی شرایط کنترل شده با مزرعه، استنباط می شود که تکمیل بهاره سازی نقطه عطفی در بیان مقاومت به سرما است که بعد از آن کاهش فاحشی در میزان مقاومت پیش می آید.