بهبود کیفیت فیزیولوژیک بذرهای زوال یافته علف گندمی بلند (Agropyron elongatum Host) با استفاده از پرایمینگ هورمونی برای شرایط تنش و بدون تنش خشکی

Abstract

بذرهای اغلب گیاهان زراعی و مرتعی توانایی تحمل به پسابش و حفظ قوه نامیه در حالت خشک را دارند. با این وجود، این بذرها حتی تحت مناسب ترین شرایط نگهداری پیر می‌شوند و افت قوه نامیه و پارامترهای مرتبط با بنیه بذر از خصوصیات بذور زوال یافته به شمار می‌رود. در این تحقیق که زمستان 1385 بصورت آزمایشگاهی در بانک ژن منابع طبیعی ایران (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) انجام شد، تاثیر پرایمینگ هورمونی با سیتوکینین، اکسین، جیبرلین و اسیدابسیسیک در غلظتهای صفر، 50، 100 و 150 قسمت در میلیون (ppm) برکیفیت فیزیولوژیک بذرهای زوال یافته علف گندمی بلند (Agropyron elongatum) مورد بررسی قرار گرفت. پس از پرایمینگ، جوانه‌زنی بذرها در دو شرایط بدون تنش (صفر MPa) و تنش خشکی (محلول پلی اتیلن گلیکول MPa 5/0- ) بررسی شد. مشخص شد که درصد جوانه‌زنی، وزن خشک گیاهچه و تعداد ریشه‌های جنینی تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفتند. تنش خشکی سبب کاهش سرعت جوانه‌زنی، بنیه بذر، وزن تر گیاهچه، طول ریشه، طول ساقه و طول کل گیاهچه شد درحالیکه متوسط زمان جوانه‌زنی و نسبت ریشه به ساقه را افزایش داد. پرایمینگ سبب افزایش درصد و سرعت جوانه‌زنی در شرایط تنش شد. در شرایط بدون تنش، جیبرلین و سیتوکینین سبب تسریع جوانه‌زنی شدند اما اکسین آن را کاهش داد. جیبرلین، اسیدابسیسیک و سیتوکینین در غلظت‌های50 ppm و 100ppm ، متوسط زمان جوانه‌زنی را در شرایط بدون تنش کاهش دادند در حالیکه در شرایط تنش موجب افزایش آن شدند. بیشترین شاخص بنیه در شرایط بدون تنش از بذرهای پرایم شده با جیبرلین 100 ppm و در شرایط تنش از بذرهای پرایم شده با سیتوکینین 50 ppm بدست آمد. اکسین گرچه طول ریشه را کاهش داد اما موجب افزایش تعداد ریشه‌های جنینی شد. همه تیمارهای پرایمینگ، نسبت ریشه به اندام هوایی گیاهچه را کاهش دادند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت کیفیت فیزیولوژیک بذرهای زوال یافته علف گندمی بلند با استفاده از پرایمینگ هورمونی قابل بهبود است. نتایج این تحقیق نشان داد پرایم کردن بذرهای پیرشده علف گندمی بلند با جیبرلین100 ppm برای شرایط بدون تنش خشکی و سیتوکینین 50 ppm یا اسید ابسیسیک 50 ppm می‌تواند برای بهبود نمود این بذرها در شرایط تنش خشکی متوسط (5/0- MPa)، مفید واقع شود.