بررسی پراکسیداسیون چربی‏ها و فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی اکسیدانت در بذر گلرنگ تحت شرایط پیری طبیعی و مصنوعی

Abstract

این آزمایش به منظور شناخت مکانیسم‏های پیری بذرهای گلرنگ انجام شد که در آن از تیمارهای پیری طبیعی (انبارداری معمولی به مدت 6 سال)، پیری مصنوعی (نگهداری در دمای 41 درجه سانتی‏گراد و رطوبت نسبی 100 درصد به مدت 4، 8 و 12 روز) و بدون پیری استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که درصد جوانه‌زنی، بنیه گیاهچه و فعالیت سه آنزیم آنتی‌اکسیدانت کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز بر اثر تیمار پیری مصنوعی و طبیعی کاهش یافت و محتوی مالون‌دی‌آلدهاید (MDA) بذر و جنین، میزان نشت الکترولیت‏ها از بذر و جنین همچنین میانگین زمان جوانه‏زنی بر اثر تیمار پیری مصنوعی و طبیعی افزایش یافت. همچنین بر اثر تیمار پیری مصنوعی و طبیعی میانگین زمان جوانه‌زنی افزایش یافت که این افزایش در تیمار پیری طبیعی از کلیه تیمارها بیشتر بود. در تیمار پیری مصنوعی با افزایش مدت زمان پیری اثرات تیمار شدیدتر بود به طوری که درصد جوانه‏زنی در تیمار بدون پیری، 4، 8 و 12 روز پیری به ترتیب 94، 64، 56 و 41 درصد بود. آنزیم آسکوربات پراکسیداز نسبت به دو آنزیم دیگر حساسیت بیشتری نسبت به تیمارهای مختلف پیری نشان داد و درصد کاهش فعالیت آن در شرایط پیری از دو آنزیم دیگر بیشتر بود. میزان فعالیت هر سه آنزیم آنتی اکسیدانت با محتوی MDA بذر و جنین همبستگی منفی و معنی‏داری نشان داد و بیانگر این است که با کاهش فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانت در تیمارهای پیری میزان گونه‌های فعال اکسیژن افزایش یافته که موجب افزایش پراکسیداسیون چربی‏ها شده است که احتمالاً بر اثر پراکسیداسیون چربی‏ها و تخریب غشاء‌های سلول، درصد جوانه‌زنی و بنیه بذر کاهش یافته است. تخریب غشاء‌های سلول موجب افزایش نشت الکترولیت‏ها از بذر و جنین شده که همبستگی قوی و منفی بین نشت الکترولیت‏ها و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت نشانگر این مسئله است. به طور کلی کاهش فعالیت آنزیم‌های آنتی-اکسیدانت می‌تواند یکی از مکانیسم‏های فیزیولوژیکی دخیل در زوال بذر تحت شرایط پیری طبیعی و مصنوعی باشد.