مطالعه گندم های بومی ایران در اراضی شور استان گلستان

Abstract

معضل شوری در مناطق خشک و نیمه خشک ایران مرتباً رو به افزایش است و برای استفاده کارآمد ژرم‌پلاسم در اصلاح نباتات، ارزیابی و شناسایی صفات مطلوب و میزان تحمل به شوری آنها ضرورت دارد. لذا در این بررسی، میزان تحمل به شوری 80 رقم و توده بومی از نقاط مختلف ایران در دو مرحله انجام شد. ابتدا، درجه تحمل به شوری ژنوتیپ‌ها به صورت عملکرد دانه در خاک شور (شوری حدود dS/m 10) در آق قلا در مقایسه با شرایط نرمال و بدون محدودیت شوری (گرگان) طی 2 سال (79-1377) آزمایش مزرعه‏ای تعیین شد. یک سوم ژنوتیپ‏ها براساس عملکرد دانه و تحمل به شوری و نیز سازگاری با شرایط منطقه انتخاب و سپس در گلخانه و در شرایط هیدروپونیک با شوری 150 میلی‏مولار کلرور سدیم مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص تحمل به شوری همبستگی مثبت و معنی‏داری با K+/Na+ برگ در گیاهان تحت تنش و همبستگی منفی و معنی‏داری با ارتفا ع بوته، سوختگی برگ، روز تا سنبله و روز تا رسیدگی در شرایط نرمال و میزان سدیم برگ در گیاهان تحت تنش داشته است. توده بومی شماره 24 و ارقام مهدوی، کراس اروند و قدس از عملکرد و تحمل به شوری بالا، همچنین نسبت بالایی از K+/Na+ در برگ و میزان سدیم پائینی در برگ برخوردار بودند، که می‏توان از آنها در برنامه‏های اصلاحی جهت اراضی شور بهره برد.