ارزیابی تأثیر باکتری‌های ریزوسفری محرک رشد بر بهبود شاخص‌های رشد گیاه سویا

Abstract

یکی از راهکارهای کاهش کاربرد کودهای شیمیایی، استفاده از باکتری­های افزایندۀ رشد گیاه است. در این تحقیق در آغاز 51 جدایۀ باکتری ریزوسفری یونجه از نظر ویژگی‌های محرک ­رشد ­گیاهی غربالگری شدند. با توجه به نتایج غربالگری، دو جدایۀ ریزوبیوم، دو جدایۀ باسیلوس و چهار جدایۀ سودوموناس به‌عنوان جدایه‌های برتر انتخاب و تأثیر آن‌ها بر شاخص­های رشد سویا در قالب آزمایش بلوک­های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل چهار جدایۀ سودوموناس، دو جدایۀ باسیلوس، دو جدایۀ­ ریزوبیوم، مخلوط جدایه­های باسیلوس، سودوموناس و ریزوبیوم، شاهد بدون کود و باکتری، نصف توصیۀ کودی بدون باکتری و توصیۀ کودی بدون باکتری بودند. همۀ تیمارهای حاوی باکتری‌های محرک رشد با باکتری برادی­ریزوبیوم همراه بودند. نتایج نشان‌ داد، همۀ تیمارهای باکتری نسبت به تیمار شاهد، وزن خشک اندام‌های هوایی، وزن­ خشک‌ریشه، شمار گره، شمار غلاف، وزن­ خشک دانه، غلظت آهن، روی و منگنز بخش هوایی، جذب نیتروژن و فسفر بخش­هوایی را به‌طور معنی­داری افزایش دادند. بیشترین غلظت منگنز بخش­هوایی سویا از تیمار ریزوبیوم و بیشترین غلظت فسفر و نیتروژن نیز از تیمار باسیلوس (T5)، ریزوبیوم(T8) و سودوموناس (T1) به دست ­آمد. کارایی باکتری­های سودوموناس در افزایش شاخص­های رشد سویا بهتر از کارایی جدایه­های باسیلوس و ریزوبیوم بود، که دلیل احتمالی این موضوع به خاصیت محرک رشدی باکتری‌های سودوموناس مربوط می­شود. با توجه به نتایج تحقیق، استفاده از باکتری­های افزایندۀ ­رشد ­گیاه باعث کاهش کاربرد کودهای شیمیایی به‌ویژه نیتروژن و فسفر می­شود. بااین‌وجود کاربرد آن‌ها به‌عنوان کود زیستی در شرایط مزرعه به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.