ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر مؤلفه‌های تولیدی رقم‌های گندم در شرایط اقلیم گرم و خشک

Abstract

در اغلب مناطق با آب‌وهوای مدیترانه‌ای مانند ایران، زراعت گندم در دورۀ پر شدن دانه با تنش خشکی و گرما روبه‌رو شده و این تنش­ها سبب کاهش شدید عملکرد دانه می‌شود. برای بررسی اثر تنش گرما بر عملکرد رقم‌های گندم در منطقۀ جراحی ماهشهر، تحقیقی در سال زراعی 94-1393 بر پایۀ آزمایش کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت (15/8/93، 15/9/93 و 15/10/93) به‌عنوان عامل اصلی و سه رقم (چمران، فلات و ویریناک) به‌عنوان عامل فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد عامل‌های تاریخ کاشت و رقم بر ویژگی‌های عملکرد دانه و اجزای آن، ارتفاع بوته، عملکرد زیست‌توده (بیوماس)، شاخص برداشت، میزان، سهم و کارایی توزیع دوباره، میزان و کارایی نورساخت (فتوسنتز) جاری و طول سنبله تأثیر معنی­داری داشت. برهمکنش تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه و اجزای آن، میزان، کارایی و سهم نورساخت جاری، عملکرد زیستی، شاخص برداشت، طول سنبله، سهم توزیع دوباره و کارایی نورساخت جاری تأثیر معنی‌داری نشان داد. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 5548 کیلوگرم در هکتار به رقم چمران در تاریخ کاشت اول (15/8/93) و کمترین آن با میانگین 2100 کیلوگرم در هکتار متعلق به رقم فلات در تاریخ کاشت سوم (15/10/93) بود.