اثر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و ارزیابی شاخص‌های تحمل تنش در جو (Hordeum vulgare L.)

Abstract

اثر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد در 11 رگه جو ارسالی از مرکز تحقیقات ایکاردا و یک رقم شاهد منطقه (ایذه) طی دو سال (86-1384) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم گچساران مورد ارزیابی قرار گرفت. هر رگه در یک کرت شش خطی و در دو تاریخ، کاشت رایج منطقه (اواسط آذرماه) و دیرکاشتی (اواخر دی‌ماه) و در سه تکرار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت گردید. نتایج نشان داد که تنش گرمای ناشی از اعمال دیرکاشتی به‌صورت معنی‌داری میانگین دوسالانة تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه و عملکرد دانه را به‌ترتیب به‌میزان 2/25، 3/6، 6/3 و 8/34 درصد کاهش داد ولی طول دوره پرشدن دانه کاهش معنی‌داری نداشت. تعداد روز تا سنبله‌دهی بیشترین همبستگی معنی‌دار (65/0-) را با عملکرد در شرایط تنش نشان داد. شاخص‌های میانگین محصول‌دهی (MP)، میانگین هندسی محصول‌دهی (GMP) و شاخص تحمل تنش (STI) که در هر دو شرایط تنش و طبیعی همبستگی مثبت، معنی‌دار و بسیار بالاتری با عملکرد داشتند، مناسب‌ترین شاخص‌ها در شناسایی رگه‌های متحمل به گرما و پرمحصول در هردو شرایط طبیعی و تنش گرما بودند. بر اساس نتایج دوساله می‌توان رگه 6 را با بیشترین مقدار برای شاخص‌های STI، GMP و MP و بالاترین عملکرد دانه ، به‌عنوان رگه متحمل به شرایط تنش گرما جهت کشت در مناطق گرمسیری معرفی نمود.