تأثیر نیتروژن بر کارایی استفاده از آب باران، کارایی زراعی نیتروژن و تخلیۀ رطوبت خاک تحت کشت گندم دیم

Abstract

به‌منظور بررسی تأثیر میزان و زمان کاربرد نیتروژن بر عملکرد دانه، کارایی استفاده از آب باران، کارایی زراعی نیتروژن و تخلیۀ رطوبت خاک تحت کشت گندم دیم، آزمایشی به‌صورت کرت­های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال زراعی (93-1391) در ایستگاه تحقیقاتی دیم قاملو در استان کردستان اجرا شد. عامل اصلی آزمایش سه زمان کاربرد نیتروژن کل در پاییز، ₃/² در پاییز + ₃/¹در بهار و ₂/¹ در پاییز + ₂/¹ در بهار و عامل فرعی پنج سطح نیتروژن شامل 0، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار بودند. رطوبت وزنی خاک در پنج مرحله از رشد گندم دیم از اعماق 20-0، 40-20 و60–40 سانتی‌متری تعیین شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل زمان و سطوح نیتروژن بر عملکرد دانه معنی­دار بود. اثر سطوح نیتروژن بر کارایی استفاده از آب، کارایی زراعی نیتروژن و تخلیۀ رطوبت از خاک معنی­دار بود. کاربرد کل 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در پاییز با افزایش82 درصدی عملکرد دانه و با کارایی استفاده از آب 44/15کیلوگرم بر میلی­متر در هکتار و کارایی زراعی نیتروژن 25 کیلوگرم بر کیلوگرم، بهترین ترکیب تیماری بود. با کاربرد نیتروژن، تخلیۀ رطوبت از خاک در پنجه­دهی، از سطح تا عمق 40 سانتی‌متری خاک آغاز و در ساقه­دهی به عمق 60 سانتی‌متری گسترش و در ظهور سنبله و گلدهی، تداوم و در رسیدگی فیزیولوژیک پایان یافت. تخلیۀ رطوبت ناشی از کاربرد نیتروژن از دو عمق20-40 و 40-60 سانتی‌متری خاک به ترتیب 36/12 و 85/27 درصد از افزایش عملکرد دانه را توجیه کرد.