اثر تنش شوری بر مؤلفه‌های جوانه‌زنی، مقدار کلروفیل و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در ژنوتیپ‌های نخود ایرانی (Cicer ariantaum L.)

Abstract

به‌منظور بررسی تأثیرات سطوح شوری بر خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های نخود در مرحلۀ جوانه­زنی و گیاهچه­ای، آزمایشی در سال 1389 در دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با هفت ژنوتیپ نخود در دو آزمایش، یکی در آزمایشگاه برای بررسی مؤلفه‌های جوانه‌زنی و دیگری در گلخانه برای بررسی صفات فیزیولوژی و بیوشیمیایی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایة بلوک کامل تصادفی در سه تکرار تحت پنج سطح تنش شوری (صفر، 200،150،100،50 میلی‌مولار) انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش شدت تنش، صفات مذکور به‌طور خطی و معنی­داری کاهش یافتند. بیشترین جوانه­زنی در سطح تنش 200 میلی‌مولار در ژنوتیپ G485 با 34 درصد و کمترین جوانه­زنی در ژنوتیپ G456 با 13 درصد مشاهده شد. طول ریشه­چه در همین سطح تنش در ژنوتیپ G485 و ژنوتیپ G472 به‌ترتیب 5 و 27/0 سانتی­متر بود. شاخص ویگور نیز دارای تغییرات معنی‌داری بود و در تنش 200 میلی‌مولار بیشترین مقدار متعلق به ژنوتیپ G485 با 68/2 بود. زیست‌تودة نخود نیز به‌طور معنی­داری تحت تأثیر سطوح تنش شوری قرار گرفت، به‌طوری‌که ژنوتیپ G485 در سطح تنش50 میلی­مولار با 8/3 گرم دارای بیشترین مقدار این شاخص بود. فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانتی ژنوتیپ‌های نخود تحت تنش در آزمایش گلخانه­ای واکنش‌های متفاوت و معنی­داری از خود بروز دادند. در تنش 200 میلی‌مولار ژنوتیپ G104 با 75/[A1] 1 دارای بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز بود. در همین سطوح تنش ژنوتیپ G485، بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز و پلی­فنول اکسیداز را داشت. بیشترین کاهش مقدار کلروفیل نسبت به شاهد در ژنوتیپ G643 با 93 درصد و کمترین کاهش در ژنوتیپ G485 با 54 درصد به­دست آمد. نتایج نشان داد که فعالیت کلروفیل و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانتی دارای همبستگی زیادی بودند و ژنوتیپ‌های دارای فعالیت آنتی­اکسیدانتی بیشتر، کلروفیل زیادتری داشتند و همچنین بذوری که در مرحلۀ جوانه­زنی به شوری مقاوم‌تر بودند در شرایط گیاهچه­ای برتری مشخصی از خود نشان دادند.