پیش‌بینی زمان احیای بذر چند گونۀ دارویی از طریق برآورد ثابت‌های معادلۀ قوۀ‌ نامیه

Abstract

یکی از روش‌های حفاظت از ذخایر توارثی گیاهی، نگهداری بذر آنها در بانک ژن است. بذرهای موجود در بانک ژن به تکثیر و احیای دوره‌ای نیاز دارند. در صورت عدم احیای به‌موقع، مزایای بالقوۀ سرمایه‌گذاری زیربنایی در نگهداری ذخایر ژنتیکی به روش برون‌رویشگاهی (<em>ex situ</em>) حاصل نخواهد شد. پیش‌بینی طول عمر بذرها بر پایۀ معادلۀ قوۀ ‌نامیه بذر استوار است که چهار ضریب دارد که برای هر گونه اختصاصی‌اند. هدف این تحقیق تعیین ضرایب معادلۀ قوۀ ‌نامیه و استفاده از آنها برای پیش‌بینی مدت مفید نگهداری بذر و در نتیجه برآورد زمان احیای بذر هشت گیاه دارویی <em>T. transcaspicus</em><em>، </em><em>Thymus daenensis</em><em>، </em><em>Salvia officinalis</em><em>، </em><em>Satureja hortensis</em><em>،</em><em>Dracocephalum moldavica</em><em>، </em><em>Descurainia sophia</em><em>، </em><em>Eruca sativa</em>و<em>Melilotus officinalis</em> بود. ابتدا بذرها در سه محیط با رطوبت نسبی 20، 40 و 60 درصد به تعادل رطوبتی رسیدند و درصد رطوبت آنها اندازه‌گیری شد. این بذرها در پاکت‌های نایلونی مهروموم شده و در دماهای 35، 40 و 45 درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شدند. به فواصل هر یک ماه یک‌بار از آنها آزمون جوانه‌زنی با سه تکرار به‌عمل آمد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اکسل برای برآورد ضرایب معادلۀ قوۀ ‌نامیه (K_E<em>، </em>C_w<em> ، </em>C_H<em> ، </em>C_Q) تجزیه‌وتحلیل شدند. ضریب K_E برای گونه‌های <em>T. transcaspicus</em><em> ، </em><em>T. daenensis</em><em>S. officinalis,</em><em>Satureja hortensis,</em><em>D. moldavica,</em><em>Descurinia, sophia</em><em>E. sativa,</em>و<em>M. officinalis</em> به‌ترتیب 065/5، 5، 5، 46/4، 837/3، 33/4، 4 و 21/4 به‌دست آمد. از بین بذرهای مورد بررسی، بیشینه و کمینۀ طول عمر بذر به‌ترتیب در <em>T. transcaspicus</em> و<em> Eruca sativa</em> مشاهده شد. اگر قوۀ ‌نامیۀ این نمونه‌ها در بدو ورود به بانک ژن 100 درصد باشد و با رطوبت 8 درصد در شرایط کلکسیون فعال (دمای 5 درجۀ سانتی‌گراد) نگهداری شوند، به‌ترتیب 123 سال بعد برای احیای بذر <em> T. transcaspicus</em> و 15 سال بعد برای <em> </em><em>Eruca sativa</em>باید اقدام شود.