تأثیر برگ‌زدایی بر انتقال دوباره و کارایی انتقال مواد در رقم‌های گندم نان در شرایط تنش کم‌آبی

Abstract

به­منظور ارزیابی تأثیر برگ­زدایی بر میزان انتقال­ دوبارۀ موادپروده در گندم در ­شرایط تنش کم­آبی، آزمایشی مزرعه­ای به‌صورت کرت­های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه شیراز در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارها شامل رژیم آبیاری: آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحلۀ گلدهی به_­عنوان عامل اصلی، رقم‌های گندم پیشتاز، چمران و مرودشت به­عنوان عامل فرعی و سطوح برگ­زدایی: بدون برگ­زدایی و برگ­زدایی در اواسط مراحل ساقه­روی یا گلدهی به­عنوان عامل فرعی­فرعی بودند. نتایج نشان داد، برگ­زدایی به­ویژه در مرحلۀ ساقه­روی باعث کاهش معنی­دار عملکرد دانه (پیشتاز 2/19 درصد، چمران 7/24 درصد و مرودشت 9/24 درصد) شد. بیشترین انتقال دوباره از تیمار برگ­زدایی در ساقه‌روی مشاهده شد، به­طوری­که برگ‌زدایی در ساقه­روی به ترتیب باعث افزایش 6/1 و 4/1 برابری سهم ذخایر ساقه و سنبله در عملکرد شد، هرچند منجر به جبران افت عملکرد ناشی از برگ­زدایی نشد. رقم­های پیشتاز و مرودشت به­ترتیب بیشترین و کمترین انتقال دوباره را به­خود اختصاص دادند. تنش کم‌آبی موجب افزایش انتقال دوباره و سهم نسبی ذخایر ساقه و سنبله در عملکرد شد، به­گونه‌ای­ که سهم نسبی ساقه و سنبله در عملکرد دانه در شرایط مطلوب به­ترتیب برابر با 1/9 و 8/6 درصد و در شرایط تنش کم‌آبی به­ترتیب 2/15 و 3/26 درصد بود.، در این میان سهم نسبی رقم پیشتاز بیشتر بود. به­طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد، اعمال تیمارهای تنش کم‌آبی و برگ­زدایی به­ویژه در اوایل فصل، انتقال دوبارۀ ذخایر پیش از گلدهی و سهم نسبی ساقه و سنبله در عملکرد دانه را افزایش داد.