تأثیر زئولیت بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ارزن پروسو (Panicum miliaceum) در شرایط کم آبیاری

Abstract

تنش خشکی در حال و آینده مهم­ترین چالش پیش روی تولید محصولات کشاورزی است در این بین، کاربرد زئولیـت مـی‌توانـد تأثیر زیانبار تنش خشکی در گیاهـان زراعـی را تعدیل کند. به‌منظور بررسی سطوح مختلف کم ­آبیاری و زئولیت بر ارزن پروسو دانه‌ای، آزمایشی به‌صورت بلوک­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در دانشگاه شهرکرد طی سال 1394 اجرا شد. عامل اول شامل زئولیت در سه سطح (0، 5/0 و 1 کیلوگرم در مترمربع معادل) و عامل دوم رژیم­ آبیاری (تأمین 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی گیاه) بودند. نتایج نشان داد، کاهش میزان آب آبیاری، باعث کاهش ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد زیست‌توده (بیوماس)، شاخص برداشت، کارایی مصرف آب و سبزینۀ (کلروفیل) a و b شد. همچنین کاهش آب مصرفی باعث افزایش تولید آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، پراکسیداز، اسید آمینۀ پرولین و رنگیزۀ کارتنوئید شد. قابل‌بیان است کاربرد زئولیت باعث تعدیل تأثیر تنش خشکی شد. در هر سه رژیم کم ‌آبیاری عملکرد دانه در شرایط کاربرد 10 تن زئولیت در هکتار بیشتر بود. بیشترین درصد کاهش عملکرد دانه (2/77%) نسبت به تیمار شاهد (تأمین 100 درصد نیاز آبی و بدون کاربرد زئولیت)، در تیمار تأمین 25 درصد نیاز آبی و بدون کاربرد زئولیت به دست آمد. بنابراین به نظر می‌رسد در شرایط محدودیت آب، استفاده از زئولیت باعث کاهش تأثیر منفی تنش خشکی می‌شود و استفاده از 10 تن زئولیت در هکتار در شرایط محدودیت آبی در زراعت ارزن پروسو مزیت نسبی دارد.