بررسی فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و پراکسیداسیون چربی‌‌ها در برگ پرچم ارقام حساس و متحمل گندم (Triticum aestivum L.) به تنش شوری

Abstract

درک واکنش‌های فیزیولوژیک مرتبط با تنش شوری می‌تواند به شناسایی عوامل مؤثر در تحمل شوری و شناخت رهیافت‌های اساسی برای ثبات عملکرد در شرایط تنش و نیز انتخاب ارقام متحمل به شوری گندم کمک نماید. به همین منظور اثرات تنش شوری بر خصوصیات فیزیولوژیک مؤثر بر عملکرد دانه و صفات مرتبط با تحمل شوری در ارقام گندم در سال 1386در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مورد ارزیابی قرار گرفت. شش رقم گندم با تحمل شوری متفاوت (روشن، کویر، کارچیا، گاسپارد، شیراز و قدس) در یک آزمایش گلدانی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار تحت سه سطح شوری (صفر، 100 و 200 میلی‌مولار کلرید سدیم) قرار گرفتند. تنش شوری سبب کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، محتوی کلروفیل و فعالیت آنزیم کاتالاز شد، در حالی‌که افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدانت‌های پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون ریداکتاز و محتوی مالون دی‌آلدهاید را به دنبال داشت. واکنش ارقام در شرایط تنش شوری با یکدیگر متفاوت بود و عملکرد دانه ارقام متحمل روشن، کویر و کارچیا در شرایط تنش کاهش کمتری نشان داد. با افزایش سطوح شوری، محتوی مالون‌دی‌آلدهاید و همچنین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت برگ پرچم به جز کاتالاز افزایش یافت. ارقام روشن، کارچیا و کویر بیشترین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و کمترین محتوی مالون‌دی‌آلدهاید و دو رقم قدس و شیراز کمترین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و بیشترین محتوی مالون‌دی‌آلدهاید را نشان دادند. بالا بودن فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در ارقام متحمل همراه با پائین بودن میزان تولید مالون‌دی‌آلدهاید در این ارقام، به احتمال زیاد نشان‌دهند? ظرفیت بالاتر این ارقام جهت حذف گونه‌های فعال اکسیژن تولیدی و ثبات عملکرد بالاتر در مقایسه با ارقام حساس به شوری بود. با توجه به ضریب همبستگی منفی و معنی‌دار عملکرد دانه با محتوی مالون‌دی‌آلدهاید به نظر می‌رسد این صفت نقش مهمی در کاهش عملکرد داشته باشد.