تجزیه و تحلیل چند متغیره برای صفات مرفولوژیک ، عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام بومی و اصلاح شده برنج

Abstract

بررسی خصوصیات کمی جوامع گیاهی همواره برای اصلاح کنندگان گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این مطالعه، تعداد 110 ژنوتیپ برنج شامل 39 رقم بومی ایرانی، 20 رقم اصلاح شده ایرانی و 51 رقم اصلاح شده خارجی از نظر 14 صفت زراعی در قالب طرح لاتیس مستطیل در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری وجود دارد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین آن‌ها می باشد. ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه بیشترین ضریب همبستگی را با تعداد پنجه در بوته دارا بوده (699/0 rp= و 711/0rg=) و پس از آن صفات عملکرد تک خوشه (544/0 rp= و 572/0rg=) و تعداد دانه پر در خوشه (454/0 rp=و 455/0rg=) قرار داشتند. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها نشان داد که هفت عامل اصلی و مستقل به نام‌های تیپ خوشه، عملکرد، طول، شکل بوته، شکل برگ، ریشک و دانه، 68/77 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه می‌نمایند همچنین ضریب KMO برابر با 64/0 بود که بیانگر مزیت نسبی استفاده از تجزیه به عامل‌ها بود. تجزیه خوشه‌ای به روش حداقل واریانس وارد، ارقام را در سه گروه و صفات را در شش گروه قرار داد. صحت گروه‌بندی حاصل از تجزیه خوشه‌ای با انجام تجزیه تابع تشخیص خطی در حدود 95 و 91 درصد برای گروه‌بندی ارقام و صفات بود. نتایج تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای یکدیگر را تایید نمودند.