ارزیابی پتانسیل انتقال مجدد در وضعیت کاهش منبع در ارقام زراعی گندم ایران

Abstract

ذخایر ساقه از منابع مهم تأمین‌کنندۀ مواد پرورده در وضعیت کاهش منابع فتوسنتزی محسوب می‌شوند. هدف تحقیق حاضر، تعیین پتانسیل انتقال مجدد به‌عنوان عامل مهم ثبات عملکرد در وضعیت تنش‌های محیطی و نیز سازوکار جبرانی در ارقام زراعی گندم با درجات مختلف محدودیت منبع در وضعیت کاهش منبع بود. ازاین‌رو مطالعۀ حاضر در دو آزمایش جداگانه، در سال زراعی 1389 در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه تهران اجرا شد. آزمایش اول به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بود که در آن 36 رقم گندم، فاکتور اصلی؛ و سه شدت حذف برگ شامل شاهد (ND)، حذف همۀ برگ‌ها (FD) و حذف همۀ برگ‌ها به‌جز برگ پرچم (PD)، فاکتور فرعی بود. آزمایش دوم به‌صورت طرح بلوک کامل تصادفی شامل 36 رقم گندم و حذف فتوسنتز جاری بود. حذف برگ و حذف فتوسنتز جاری در مرحلۀ 15 روز بعد از گلدهی انجام گرفت. نتایج نشان داد که متوسط کاهش وزن دانه در تیمارهای PD و FD به‌ترتیب 8 و 22 درصد بود. رقم فونگ نیز بیشترین عملکرد دانه در وضعیت تیمارهای PD و FD را داشت. عموماً ارقامی که دارای ذخیره‌سازی بیشتری بودند واکنش کمتری به حذف برگ نشان دادند. همچنین تنوع گسترده‌ای در مقدار انتقال مجدد ارقام مشاهده شد و رقم کراس‌شاهی بیشترین انتقال مجدد را داشت. مشارکت ذخایر ساقه در عملکرد دانه به‌طور میانگین 36 درصد بود.