پراکنش درختان کهن‌سال و ویژگی‌‌های بوم‌‌شناختی رویشگاه‌های‌‌ آ‌‌ن‌ها در استان مازندران

Abstract

این پژوهش با هدف شناسایی درختان کهن‌سال و ویژگی‌های رویشگاه‌‌ آن‌‌ها در استان مازندران انجام شد. با گردآوری اطلاعات، استفاده از منابع محلی و عزیمت به نواحی مختلف استان، بیشتر از 182 اصله درخت کهن‌سال مکان‌یابی شد. از 33 گونه شناسایی‌شده، بیشترین فراوانی (30 پایه) متعلق به بلندمازو (<em>Quercus castaneifolia</em> C. A. Mey.) بود. آزاد (<em>Zelkova carpinifolia</em> (Pall.) Dipp.) با 29 پایه و چنار (<em>Platanus orientalis</em> L.) با 21 پایه در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. کمترین تعداد نیز در گلابی وحشی (<em>Pyrus Boissieriana</em> Buhse)، انجیلی (<em>Parrotia persica</em> (DC.) C. A. Mey.)، لرگ (<em>Pterocarya fraxinifolia</em> (Lam.) Spach)، زیتون (<em>Olea europaea</em> L.) و شب‌‌خسب (<em>Albizzia Julibrissin</em> Durazz.) مشاهده شد. از دستاوردهای مهم این پژوهش، شناسایی و ثبت قطورترین و بلندترین درخت بلندمازو ایران با 4/60 متر ارتفاع بود. اماکن مذهبی و مناطق جنگلی بیشترین درختان کهن‌سال را داشتند. درختان کهن‌سال شناسایی‌شده از ساحل تا دامنه ارتفاعی 3000 متر از سطح دریا و به‌طور عمده در شرایط مسطح پراکنش داشتند. همچنین، در دامنه ارتفاعی کمتر از 400 متر از سطح دریا، فراوانی این درختان بیشتر بود. درختان کهن‌سال با میانگین قطر بیشتر در ارتفاع 400 تا 1600 متر از سطح دریا حضور داشتند. در شیب‌های کمتر از 60 درصد، تاج درختان کهن‌سال گسترده‌تر بود. بلندمازو و چنار به‌عنوان گونه‌های با بیشترین دامنه گسترش بوم‌شناختی از سواحل تا ارتفاعات کوهستانی در ناحیه هیرکانی شناخته شدند. کهن‌سال‌ترین درختان، چنار کجور (سن 850 تا 900 سال)، سرخدار گزو سوادکوه (390 تا 440 سال)، ارس گریوده بابل (850 تا 950 سال)، بلندمازو بندپی (550 تا 600 سال) و پلت تنکابن (650 تا 700 سال) بودند. از مهم‌ترین رویشگاه‌‌های کهن‌سال می‌توان به سوردار لاویچ، جواهرده رامسر، حسن‌‌‌‌آباد چالوس، کردمیر چهاردانگه ساری و پارک جنگلی نور اشاره کرد که به حفاظت جدی نیاز دارند.