مطالعه مقدماتی ریزش گل و میوه در بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica)

Abstract

<span lang="FA">بنه (<span dir="ltr"><span dir="ltr">Pistacia atlantica subsp. mutica</span></span>) از</span><span class="GramE"><span lang="FA">گونه‌های بومی ایران است که دامنه وسیعی از جنگل‌های تنک غرب، شمال غرب و دامنه‌های ارتفاعات مرکزی، جنوبی و شرقی کشور را فرا گرفته است.</span></span><span lang="FA"> میوه این گونه گیاهی در اکثر سال‌ها اغلب پوک بوده و قبل از بلوغ کامل ریزش می‌کند. گرده‌افشانی در این گیاه به‌صورت باز بوده و توسط باد صورت می‌گیرد. در عرصه مورد مطالعه، درصد پایه‌های نر به ماده بین 30 تا </span><span dir="ltr">50</span>% <span lang="FA">است، ولی در عین حال، پایه های بارور ماده به‌صورت تناوبی و هر چند سال یک‌بار میوه تولید می‌کنند. در این آزمایش، علاوه‌بر گل‌ها، میوه‌ها نیز در زمان‌های 4 و 7 هفته پس از گرده‌افشانی مطالعه شدند. حدود </span><span dir="ltr">27</span>% <span lang="FA">تخمدان‌های 7 هفته‌ای، عقیم و به‌صورت کامل پارتنوکارپ بودند، ولی این نوع میوه‌ها تا زمان بلوغ میوه‌های سالم، به رشد و نمو خود ادامه دادند. </span><span class="GramE"><span dir="ltr">17</span></span>% <span class="GramE"><span lang="FA">از میوه‌ها در حالی‌که پوک بودند، دارای جنین نارس یا آندوسپرم نابالغ بودند.</span></span><span lang="FA"> حدود </span><span dir="ltr">53</span>% از گل‌ها نیز به‌علت نداشتن توان باروری کافی تا 4 هفته پس از مرحله گرده‌افشانی به مرور به‌صورت گلچه و یا میوه‌های ریز، ریزش کردند. این میوه‌ها از نظر رشد از میوه‌های سالم و همچنین میوه‌های پارتنوکارپ، بسیار کوچک‌تر بودند. اغلب این میوه‌ها از گل‌های پایین خوشه‌چه‌ها بودند. نارسایی‌های عدم وجود کیسه جنینی و یا تخریب آن از مشکلات رایج در نمونه‌های مذکور بود. دراین بررسی مشخص گردید که به‌طور کلی حدود 3 درصد گل‌های بارور شده دارای جنین سالم بوده و به مرحله بلوغ کامل رسیدند. اغلب گل‌ها تا 4 هفته پس از گرده‌افشانی به‌علت مشکل باروری و احتمالاً رقابت با میوه‌های قوی نوک خوشه‌ها از بین رفتند.