اثر تغییرات اقلیمی و محیطی بر بهره‌وری اکوسیستم‌های جنگلی (مطالعه موردی، گلوگاه)

Abstract

براساس این بررسی و نتایج حاصل از آن، رهیافت جدیدی در کاربرد روش گاهشناسی درختی در ارزیابی بهره‌وری اکوسیستم‌های جنگلی بر مبنای پهنای دوایر رویشی گونه‌های پهن‌برگ درختی، به‌عنوان اصلی‌ترین عنصر بهره‌وری این نوع اکوسیستم‌ها، ارائه شد. در این تحقیق با نمونه‌برداری از درختان در ارتفاعات مختلف و تجزیه و تحلیل میزان رشد دوایر رویشی آنها، شرایط رویش و بهره‌وری تولیدی آنها و رقابتهای احتمالی موجود بین آنها مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق کاربرد اکولوژیکی گاهشناسی درختی بیشتر مورد توجه قرار داده شده است. نتایج ارائه شده در این تحقیق بخشی از تحقیقات گسترده‌ای است که در حوزه جنگلهای خزری در طول بیش از شش سال (شروع در سال 1384) گذشته با بکارگیری این روش اجرا شده است. گونه‌های درختی مورد استفاده در این پژوهش شامل راش (<em>Fagus orientalis</em> Lipsky)، بلندمازو (.<em>Quercus castaneaefolia</em> C. A. Mey)، ممرز (<em>Carpinus betulus </em>L)، توسکا (<em>Alnus subcordata</em>) و افرا (<em>Acer Velutinum</em>) در حوزه جنگلی گلوگاه استان مازندران می‌باشند. ابتدا منطقه جنگلی مورد نظر از طریق جنگل‌گردشی و بکارگیری نقشه‌های پوشش گیاهی و پستی‌بلندی، انتخاب گردید. سپس با تعیین خط پروفیل (ترانسکت)، پایه‌های درختی در سه سطح ارتفاع از سطح دریا علامت‌گذاری شدند. نمونه‌ها توسط مته سال‌سنج از درختان مورد نظر تهیه شدند. در منطقه مورد مطالعه، در طول 54 سال، روند تغییرات میزان مجموع بارش سالیانه، 372 میلیمتر کاهش و روند تغییرات دما، میزان 59/0 درجه سانتیگراد افزایش نشان می‌دهد. رفتارهای رویشی متفاوت این گونه‌های درختی و واکنش آنها نسبت به تغییرات اقلیمی و محیطی، بیان‌کننده تفاوت عملکرد یک گونه معین در مقابل عوامل بیرونی (اقلیمی) و درونی (رقابت) در ارتفاعات مختلف می‌باشد. سرشت گونه‌ها در بروز این تفاوت‌ها مؤثر هستند. ناگفته نماند که پهنای دوایر رویشی راش در طول 55 سال در ارتفاع پائین کاهش، اما در ارتفاع میانی افزایش یافته، در حالی که در ارتفاع بالا تغییر قابل اشاره‌ای نداشته است.