ارتباط بین ویژگی‌های ساختاری جنگل و ابعاد درختان بلوط با عامل‌های فیزیوگرافی در جنگل‌های آرمرده، زاگرس شمالی

Abstract

چکیده <br />این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین عامل­های فیزیوگرافی و برخی از مهمترین ویژگیهای اندازه­ای درختان و ساختار جنگل در جنگلهای آرمرده بانه در استان کردستان انجام شد. بدین منظور اثر سه مشخصه شیب (پنج طبقه)، جهت جغرافیایی (چهار جهت اصلی) و ارتفاع از سطح دریا (چهار طبقه) بر ویژگیهای اندازه­ای درختان شامل قطر برابرسینه، ارتفاع و مساحت تاج و ویژگیهای ساختاری جنگل در سطح یکان­های فیزیوگرافیک شامل تعداد در هکتار، منحنی پراکنش قطری و رویه زمینی بررسی شد. تعداد 77 قطعه نمونه دایره­ای 10 آری با روش منظم تصادفی در جنگلهای منطقه مورد بررسی، برداشت و با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی، تجزیه و تحلیل شد. ابعاد درختان به­طور معنی­داری تحت تأثیر عامل­های فیزیوگرافی تغییر کردند. به‌طوری‌که قطورترین و بلندترین درختان با تاج بزرگ­تر در شیب­های کم، جهت­های شرقی و شمالی و ارتفاع از سطح دریای بالاتر قرار داشتند. تجزیه و تحلیل اثرهای متقابل نشان­دهنده اهمیت عامل شیب در بروز بیشتر ویژگیهای اندازه­ای درختان بود. الگوهای پراکنش قطری در همه موقعیت­های فیزیوگرافیک زنگوله­ای شکل نامتقارن، چوله به راست و تعداد کم پایه­ها در طبقه­های قطری جوان بیانگر ضعف تجدیدحیات گذشته در آنها بود. این منحنی­ها در شیب­ها و ارتفاع­های متوسط و دامنه­های شمالی وضعیت مناسب­تری را نشان دادند. شاخص­های تراکم (تعداد در هکتار و رویه زمینی) نیز در همین مناطق بهترین حالت خود را داشتند. البته دامنه­های جنوبی و کم­شیب از نظر تعداد درخت در هکتار و رویه زمینی وضعیت نامناسبی داشتند که پیشنهاد می­شود در طرح‌های مدیریتی، با اولویت بیشتری مورد توجه قرار گیرند. این پژوهش نشان داد که تفاوت در ترکیب گونه­ای و دخالت­های انسانی ناشی از تفاوت­های رویشگاهی، منابع اصلی اختلاف ابعاد درختان و ویژگیهای ساختاری جنگل در یکان­های فیزیوگرافی هستند.