آزمایش پیشاهنگ درختان مقاوم به خشکی در اراضی گسترش سیلاب

Abstract

درختان جنس‌های اکالیپتوس و آکاسیا به‌واسطه‌ مقاومت به خشکی، قابلیت انعطاف در شرایط سخت رویشگاه و مصارف چوب و فرآوده‌های فرعی، از نظر جنگل‌کاری در مناطق خشک، به‌ویژه با استفاده از سیلابهای فصلی همواره مورد توجه بوده‌اند. به‌همین منظور و در ادامه آزمایش‌های مقدماتی سازگاری گونه‌ها، آزمایش پیشاهنگ گونه‌های درختی در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی و در چهار تکرار به‌صورت دیم در سال 1374 در اراضی پخش سیلاب گربایگان فسا به اجرا درآمد. هر تکرار شامل هشت کرت (گونه) و هر کرت شامل 49 اصله درخت با فاصله کاشت 3×3 متر بود. در طول ده سال اجرای طرح متغیرهای درصد زنده‌مانی، رویش ارتفاعی و قطری و وجود یا عدم وجود آفات و بیماریها و وضعیت شادابی درختان همه ساله اندازه‌گیری و با استفاده از نرم‌افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل سالانه و مرکب قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر درصد زنده‌مانی، گونه‌های <em>Eucalyptus</em> <em>camaldulensis</em>، <em>E. oleosa</em>، <em>Acacia victoriae</em>، <em>A. salicina</em> و <em>E. microtheca</em> در سال پایانی طرح بسیار موفق و همگی بیش از 80 درصد بقا داشته و با یکدیگر اختلاف معنی‌داری ندارند. گونه <em>E. fruticetorum</em> با 70 درصد زنده‌مانی دارای تفاوت معنی‌داری با گونه‌های فوق بود. از نظر ارتفاع و قطر برابرسینه، گونه‌های <em>E. camaldulensis</em> و <em>A.salicina</em> بیشترین و دو گونه <em>A. cyanophylla</em> و <em>A. saligna</em> کمترین رشد را نشان دادند. در طول سالهای اجرای طرح هیچ‌گونه آفت و یا بیماری خاصی بر روی هیچ‌کدام از پایه‌های درختان گونه‌های مختلف مشاهده نگردید و وضعیت شادابی و شکل ظاهری درختان رضایت‌بخش بود. بررسی نتایج فوق نشان می‌دهد که در مجموع گونه‌های <em>E. camaldulensis</em>، <em>E. oleosa</em>، <em>E. microtheca</em>، <em>E. fruticetorum</em>، <em>Acacia salicina</em> و درنهایت <em>A. victoriae</em> به‌رغم وجود تفاوت‌های زیاد به‌ویژه از لحاظ ارتفاع و قطر برابرسینه، گونه‌های کاملاً موفق آزمایش پیشاهنگ بوده و برای استفاده از آنها در جنگل‌کاری با سطوح وسیع در مناطق خشک و با استفاده از سیلابهای فصلی قابل توصیه می‌باشند. به‌علاوه احتمال می‌رود که چنانچه ارقام و پروونانس‌های مقاوم‌تر به سرما از دو گونه <em>A. cyanophylla</em> و <em>A. saligna</em> وارد و مورد آزمایش قرار گیرند، در شرایط رویشگاهی مشابه بتوانند به موفقیت دست یابند.