مقایسه رشد پده، پایه‌های گامتوکلونال و دورگ پده با کبوده در پنج سال اول رشد در باغ گیاه‌شناسی دزفول

Abstract

درختان صنوبر به‌دلیل سرعت رشد زیاد، تنوع محصولات چوبی و سازگاری با شرایط متنوع آب و هوایی، گونه‌های مناسبی برای جنگل‌کاری و احیاء جنگلهای تخریب شده هستند. شوری خاک و درجه حرارت زیاد در فصل تابستان از عمده محدودیت‌های زیستی استان خوزستان به‌شمار می‌آید. گونه پده (<em>Populus euphratica</em>) از لحاظ تحمل به شوری و قلیاییت خاک، درجه حرارت زیاد و شدت اشعه‌های خورشیدی، گونه‌ای بسیار مقاوم بوده ولی دارای تنه کج و غیر استوانه‌ای می‌باشد. در صورتی‌که گونه کبوده (<em>P. alba</em>) دارای تنه مستقیم و استوانه‌ایست ولی از مقاومت کمتری نسبت به تنش‌های محیطی برخوردار می‌باشد. پیش‌تر به‌منظور تجمع صفات مطلوب دو گونه، دورگ‌هایی بین ‌گونه‌های مذکور با استفاده از روشهای بیوتکنولوژیکی نجات و کشت جنین ایجاد شده است. سه ژنوتیپ شامل پده محلی استان خوزستان، دورگ پده با کبوده و گیاهان حاصل از تنوع گامتوکلونال پده در باغ گیاه‌شناسی فدک دزفول در شمال غرب استان خوزستان که معرف منطقه گرمسیری جنوب غرب ایران است، کاشته و عملکرد آنها در پنج سال اول رشد بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی صفات ارتفاع، قطر برابرسینه و قطر یقه درختان به‌عنوان عملکرد این 3 ژنوتیپ نشان‌دهنده برتری ژنوتیپ دورگ نسبت به دو ژنوتیپ دیگر است. درختان دورگ و پایه‌های گامتوکلونال پده عملکرد بهتری را نسبت به پایه‌های پده بومی خوزستان نشان دادند. همچنین اثر هتروزیس در درختان دورگ مشاهده شد. بنابراین با توجه به خصوصیات برجسته درختان دورگ همچون تنه مستقیم، ارتفاع و قطر بیشتر می‌توان از پایه‌های یادشده برای جنگل‌کاری و تولید چوب بهره ‌برد.