اثر تاج‌پوشش بر زادآوری طبیعی در جنگل‌های بلوط ایرانی در منطقه مانشت ایلام

Abstract

به‌منظور بررسی اثر تاج‌پوشش بر زادآوری طبیعی، منطقه‌ای به‌وسعت 460 هکتار از جنگلهای بلوط دامنه جنوبی کوه مانشت در شمال استان ایلام انتخاب شد. سپس تعداد 46 قطعه نمونه 20 آری (به ابعاد 50×40 متر) و به مرکزیت آنها 46 زیرقطعه نمونه 4 آری به‌صورت منظم- تصادفی در عرصه پیاده شدند. متغیرهای مورد بررسی در داخل قطعات نمونه تعداد پایه‌های درختی، قطر برابرسینه و قطر کوچک و بزرگ تاج درختان و در سطح زیرقطعه نمونه‌ها تعداد نهالها و جست‌ها، ارتفاع آنها و کیفیت نهالها بود. داده‌های بدست‌آمده بعد از تجزیه و تحلیل مقدماتی بوسیله نرم‌افزارهای آماری Excel و Spss با استفاده از آزمون دانکن و همبستگی مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به‌طور کلی زادآوری طبیعی به‌میزان کم در منطقه وجود دارد. فراوانی نهالهای بلوط و بنه به‌طور معنی‌داری با تاج‌پوشش همبستگی مثبت داشته و در مورد شن و بخورک همبستگی منفی وجود داشت. بلندترین نهالهای بلوط (حدود 160 سانتی‌متر) در طبقات انبوه‌تر تاج‌پوشش و در توده‌های با تاج‌پوشش تنک‌تر حدود 88 سانتی‌متر ارتفاع داشتند. اما در مورد شن و بخورک بلندترین نهالها (154 سانتی‌متر) در پوشش‌های تنک‌تر یافت شد. میانگین بلندی نهالها، نسبت نهالهای بلند به کل نهالها و شادابی آنها در تاج‌پوشش‌های انبوه‌تر (واقع در جهت‌های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا) بیشتر از توده‌های با تاج‌پوشش تنک‌تر (واقع در جهت‌های جنوبی و طبقات فوقانی ارتفاع از سطح دریا) بود. این نتایج نشان‌دهنده شرایط رویشی بهتر در جهت‌های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا به‌لحاظ وجود تاج‌پوشش غنی‌تر است.