اثر عوامل محیطی بر گسترش و برخی خصوصیات کمی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در استان فارس

Abstract

در این تحقیق ابتدا منطقه پراکنش گونه بلوط ایرانی (<em>Quercus brantii</em> Lindl.) در استان فارس بر روی نقشه توپوگرافی مشخص گردید و سپس دامنه ارتفاعی پراکنش بلوط ایرانی تعیین شد. در سه دامنه ارتفاعی 1000 تا1500، 1500 تا 2000 و بالاتر از 2000 متر بالاتر از سطح دریا و با توجه به متغیرهایی مانند جهات جغرافیایی، شکل زمین و طبقات ارتفاعی و تکرار منطقه، تعداد 52 قطعه نمونه 500 مترمربعی به‌صورت انتخابی مشخص و کلیه اطلاعات موردنیاز شامل نوع گونه، قطر برابرسینه، مبدأ (دانه‌زاد یا شاخه‌زاد)، وضعیت تاج، ارتفاع تنه، ارتفاع درخت، طبقه سنی، تعداد جست، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، تیپ یا جامعه جنگلی، گونه‌های همراه و درصد تاج‌پوشش برداشت و در فرم‌های مخصوص ثبت گردید. در تعدادی از قطعات نمونه نیز پروفیل خاک حفر شد. براساس اطلاعات بدست‌آمده، بلوط ایرانی در استان فارس در کلیه جهت‌های جغرافیایی و شکلهای زمین از حداقل ارتفاع 1050 متر تا حداکثر 2550 متر ارتفاع از سطح دریا گسترش یافته است. اسیدیته رویشگاه‌های این گونه بین 5/7 تا 1/8 و بافت خاک از نوع رسی، لومی- رسی و لومی می‌باشد. مهمترین عامل محدود کننده در خاک رویشگاه‌های مورد مطالعه، بافت خاک و مواد آلی می‌باشد، در حالی‌که رطوبت اشباع نیز عامل مهمی در حضور این گونه است. از نظر تعداد پایه‌ها، دامنه‌های واقع در جهت شرق بیشترین تعداد را به‌خود اختصاص داده، اما از نظر متغیرهای رویشی مانند قطر برابرسینه و سطح تاج، بیشترین مقدار مربوط به نواحی مسطح و کم‌شیب می‌باشد. در محدوده گسترش این گونه متوسط سطح تاج هر درخت در بخش دانه‌زاد 61/16 و در بخش شاخه‌زاد 71/15 مترمربع، متوسط قطر برابرسینه 2/20 سانتی‌متر و تعداد جست شاخه‌زادها به‌طور متوسط 9/5 برآورد شده است. ارتفاع متوسط درختان دانه‌زاد 1/6 و در شاخه‌زادها 59/5 متر می‌باشد.