تعیین مناسبترین محل قلمه‌گیری از جست‌ها و شاخه‌های جوان در پنج گونه و کلن صنوبر

Abstract

یکی از اصلی‌ترین راهکارهای حفاظت و صیانت از عرصه‌های منابع طبیعی و جنگلی محدود کشور، تولید انبوه چوب در عرصه‌های وسیع و گسترده می‌باشد که در اختیار داشتن نهالستانهای مناسب یکی از الزامات اولیه این کار است. در این راستا ضرورت دارد تا عوامل و متغیرهای تأثیر‌گذار بر میزان و کیفیت نهالهای تولیدی مورد توجه محققان قرار گیرد. عوامل متعددی همچون سن و کیفیت درخت مادری، اندازه و ابعاد قلمه و حتی محل تهیه قلمه از جست‌ها و شاخه‌های جوان در میزان موفقیت و کیفیت نهالهای تولیدی مؤثرند. در این بررسی سعی شده تا تأثیر محل قلمه‌گیری از جست در میزان موفقیت تولید نهال بررسی شود. همچنین به‌منظور کاربردی کردن نتایج کار در عرصه یک نهالستان با شرایط معمول و با استفاده از 5 کلن متداول برای صنوبر‌کاری در کشور شامل دو گونه صنوبر اورامریکن، یک کلن دلتوئیدس، یک کلن نیگرا و یک کلن کبوده و با استفاده از سه تیمار قلمه‌های تهیه شده از ابتدا، میانه و انتهای جستهای یکساله، قلمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌کاری به‌صورت فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محل مجتمع تحقیقاتی البرز کرج انجام شد. مشخصه‌های اندازه‌گیری شده شامل زنده‌مانی، قطر یقه و ارتفاع نهالهای تولیدی و همچنین درصد چندجست شدگی نهالها بود که برای تعیین چگونگی تأثیرات دراز‌مدت تیمارها، بررسی در دو سال متوالی انجام گردید. نتایج بدست ‌آمده از این بررسی عبارتند از: 1) پنج گونه و کلن صنوبر (صرفنظر از تیمارهای بکار گرفته شده) از خصوصیات و قابلیت‌های متفاوتی در تولید نهال برخوردارند؛ 2) تیمار محل‌های مختلف قلمه‌گیری با تفاوتهای محسوس و کاملاً معنی‌داری در میزان زنده‌مانی، قطر یقه و ارتفاع نهال تأثیر می‌گذارند، ولی تفاوت چندانی در میزان چندجستی شدن نهالها ایجاد نمی‌کنند؛ 3) تفاوت تیمارهای میانه و ابتدای جست با یکدیگر کمتر ولی هر دوی آنها نسبت به تیمار انتهای جست تفاوت زیاد و معنی‌داری را نشان می‌دهند و 4) تفاوت‌های موجود در نهالهای دوساله با شدت کمتری مشابه نهالهای یکساله می‌باشند که حکایت از تأثیر درازمدت اثر تیمارها در آینده نهالها و درختان حاصل از آنها دارد.