ارزیابی کمی فراوانی درختان زیستگاهی و خشک‌دارها در توده‌های راش (Fagus orientalis Lipsky) جنگل‏‌های سیاهکل گیلان

Abstract

DOR: 98.1000/1735-0883.1397.26.331.73.3.1575.1606

به‌منظور حفاظت از تنوع زیستی در مدیریت یکپارچه بوم‌‏سازگان‏‌های جنگلی نیاز به اطلاعات پایه از درختان زیستگاهی وجود دارد. با توجه به چالش‏‌های موجود در ارزیابی سطح تنوع جانداران در بوم‌سازگان‏‌های جنگلی، وضعیت درختان زیستگاهی می‏‌تواند بیان‏‌کننده سطح تنوع گونه‌ای باشد. این پژوهش به‌منظور ارزیابی فراوانی شکل‏‌های مختلف درختان زیستگاهی و خشک‌دارها در جنگل‏‌های راش شرقی (Fagus orientalis Lipsky) در شرق گیلان انجام شد. سه قطعه یک هکتاری در سری شیرقلایه انتخاب و در هر قطعه، مشخصه‏‌های تمامی درختان زنده و درختان زیستگاهی اندازه‏‌گیری شد. میانگین حجم درختان خشک، 43 متر مکعب در هر هکتار به‏‌دست آمد. بیشتر از نیمی از خشک‏‌دارها به ‏شکل افتاده در طبقه قطور و در مراحل پیشرفته پوسیدگی بودند. در مجموع، 81 درخت دارای خردزیستگاه (15/4 درصد از کل درختان) ثبت­ شد. بیشترین فراوانی درختان زیستگاهی مربوط به راش و درختان دارای حفره (8/35 درصد) بود. پس از آن، درختان دارای شکاف تنه‏‌ای و قارچ‏‌های ماکروسکوپی به‌ترتیب بیشترین فراوانی را داشتند. کمترین قطر و محیط برابر سینه برای درختان زیستگاهی به‌ترتیب 35 و 110 سانتی‌‏متر به‏‌دست آمد. بر اساس نتایج این بررسی توصیه می‏‌شود که حداقل 15 درصد از کل درختان با قطر حداقل 40 سانتی‌متر (به‌ویژه درختان قطورتر از 150 سانتی‏‌متر) در جنگل‏‌های مشابه انتخاب و نگهداری شوند. با توجه به این نکته که برخی از انواع درختان زیستگاهی مانند درختان قطور توخالی یا درختان دارای غده‌های متورم در دوره زمانی بلندمدت ایجاد می‌‏شوند، لازم است تا توجه کافی در نگهداری آن­‌ها در قیاس با شکل‌‏های قابل تجدید مانند درختان حفره‏‌دار به‌عمل آید.