تغییرات مکانی مقاومت کششی ریشه سرخ‌بید (Salix elburensis) در حاشیه رودخانه کارون (مطالعه موردی: دشت سوسن)

Abstract

پوشش­‌های گیاهی حاشیه رودخانه­‌ها با داشتن اثرات هیدرولوژیکی و مکانیکی مختلف می‌توانند عامل مهمی در بهبود ویژگی‌های پایداری خاک به­‌شمار آیند. یکی از مهم‌­ترین مشخصه‌های گیاه که بر پایداری و کنترل فرسایش تأثیرگذار است، مقاومت کششی ریشه گیاهان می‌باشد. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات مکانی مقاومت کششی ریشه درختان سرخ­‌بید <strong>(</strong><em>Salix elburensis</em><strong>) </strong>در فاصله­‌های مختلف از تنه و عمق­‌های مختلف خاک در بخشی از حاشیه رودخانه کارون (دشت سوسن) بود. پنج پایه برای نمونه­‌برداری سیستم ریشه به‌صورت کاملاً تصادفی انتخاب و از روش نمونه­‌گیری با سیلندر از هسته­‌های خاک استفاده شد. نمونه­‌گیری در سه عمق مختلف، در سه فاصله افقی و در چهار سمت درخت انجام شد. درنهایت، 97 آزمایش کشش موفق بر روی نمونه‌های ریشه‌ انجام شد. روابط بین نیروی کششی- قطر و مقاومت کششی- قطر با استفاده از مدل خطی و تعمیم‌یافته و آزمون والد- مربع کای مقایسه شد. بر اساس نتایج، در عمق‌های صفر تا 10، 20-10 و 30-20 سانتی­‌متری، میانگین مقاومت کششی به‌ترتیب 57/91، 46/96 و 46/27 مگاپاسکال بود. همچنین، در فاصله‌های 0/5، 0/75 و یک متری، میانگین مقاومت کششی به‌ترتیب 29/21، 76/81 و 28/75 مگاپاسکال برآورد شد. قطر ریشه و نیروی کششی از رابطه توانی مثبت و نمایی پیروی کرده، ولی بین قطر ریشه و مقاومت کششی رابطه توانی منفی مشاهده شد. نتایج آزمون والد- مربع کای نشان داد که تفاوت معنی­‌داری بین مقاومت کششی در سه عمق­ خاک و سه فاصله­ افقی وجود نداشت، اما قطر ریشه به‌عنوان عامل کوواریت تأثیر معنی­داری بر مقاومت کششی داشت.