اثر فنوتیپ پایه مادری و دوره آبیاری بر زنده‌مانی و رشد نهال‌های ارس (Juniprus exclesa M. B) در ایستگاه سیراچال

Abstract

جنس ارس (Juniperus) در ایران از نظر گستره پراکنش پس از بنه رتبه دوم را در میان گونه‎های درختی به‌خود اختصاص می‌­دهد. وسعت رویشگاه‌­های ارس به‌دلیل زاد­آوری طبیعی محدود آن در حال کاهش است، بنابراین احیای رویشگاه­‌های آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، اثر فنوتیپ پایه مادری و دوره آبیاری بر زنده‌­مانی و مشخصه‌های رویشی نهال‌های ارس در ایستگاه سیراچال به مدت چهار سال مطالعه شد. بیست نهال تولید شده از سه گروه از درختان با فنوتیپ پایه مادری A (تنه صاف)، B (تنه خمیده) و C (توان بذردهی زیاد) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و به‌صورت کرت‌های خرد شده در سه تکرار در سال 1389 کاشته شدند. تیمار آبیاری نهال­‌ها در چهار سطح شاهد (بدون آبیاری)، 15 روز یک‌بار (6 نوبت در سال)، 30 روز یک‌بار (سه نوبت در سال) و 45 روز یک‌بار (دو نوبت در سال) در سال اول پس از کاشت اعمال شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که در سال اول، تأثیر تیمار آبیاری بر متغیرهای رویش جاری قطر، ارتفاع و سطح تاج و تیمار فنوتیپ پایه مادری فقط بر رویش جاری قطر معنی‌دار بود. در سال دوم نیز فقط اثر فنوتیپ پایه مادری برسطح تاج معنی­‌دار بود. در مجموع پس از گذشت چهار سال، فقط اثر تیمار آبیاری بر سطح تاج معنی­‌دار بود. یافته­‌ها نشان داد که یک نوبت آبیاری در زمان کاشت به‌عنوان یک ضرورت مهم در استقرار نهال­‌های ارس است و در احیای رویشگاه‌­ها باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به نتایج به‌نظر می­‌رسد، نوع درخت مادری نیز در احیای رویشگاه تأثیرگذار بوده و انتخاب بذر از درختان گروه C می­‌تواند در موفقیت برنامه احیای رویشگاه­ سیراچال مؤثر باشد<strong>.</strong>