تأثیر موقعیت مکانی و قطر گونه‌های مختلف درختی بر پوسیدگی تنه ناشی از زخم‌های بهره‌برداری در جنگل‌های ناو اسالم

Abstract

یکی از چالش‌های اساسی در مدیریت توده‌های ناهمسال صدمات بهره‌برداری بر درختان باقی‌مانده در جنگل است که به‌طور معمول با گذشت زمان افزایش می‌یابد. در این پژوهش، فراوانی و حجم پوسیدگی تنه درختان پس از گذشت 15 سال از زمان ایجاد زخم تنه با استفاده از نمونه‌برداری از درختان توده به روش منظم- تصادفی و قطعه‌نمونه‌های 10 آری در جنگل ناو اسالم مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت تنه درختان به دو حالت سالم و زخمی و وضعیت زخم‌ها به دو حالت زخم باز و زخم پوسیده ثبت و حجم پوسیدگی تنه با استفاده از رابطه اسمالیان محاسبه شد. نتایج نشان داد که 16/1 درصد از زخم‌ها منجر به پوسیدگی تنه شده بودند. فراوانی و حجم پوسیدگی به‌ترتیب 5/5 اصله و 1/7 متر مکعب در هکتار برآورد شد که 1/96 درصد درختان و 0/72 درصد حجم سرپای جنگل را شامل می‌شد. ضریب‌های فراوانی و حجمی پوسیدگی با توجه به فراوانی صدمات اولیه بهره‌برداری (12/2 درصد) به‌ترتیب 0/16 و 0/06 محاسبه شد. فراوانی پوسیدگی تنه درختان زخمی در ارتباط با گونه، محل زخم، قطر درخت، موقعیت درخت زخمی و جهت شیب زمین بود. همچنین، فراوانی و حجم پوسیدگی در درختان نمدار و بلندمازو بیشتر از سایر گونه‌ها بود. با کاهش ارتفاع زخم‌ها از سطح زمین فراوانی پوسیدگی آن‌ها افزایش یافته بود. فراوانی و حجم پوسیدگی تنه در درختان زخمی قطور بیشتر از درختان زخمی کم‌قطر بود. زخم‌های ایجاد شده بر روی تنه درختان واقع در حاشیه مسیرهای چوبکشی بیشتر از دیگر زخم‌ها پوسیده شده بودند و فراوانی پوسیدگی زخم‌های تنه درختان در شیب‌های شمالی بیشتر از شیب‌های جنوبی بود. درمجموع، به حداقل رساندن صدمات بهره‌برداری بر درختان باقی‌مانده، کاهش شدت بهره‌برداری، افزایش طول دوره بهره‌برداری و برداشت درختان پوسیده در دوره‌های بعدی بهره‌برداری پیشنهاد می‌شود.