تأثیر شیب زمین بر وسعت و شدت برهم‌خوردگی خاک جنگل در اثر عملیات چوبکشی زمینی (مطالعه موردی: جنگل ناو اسالم گیلان)

Abstract

یکی از عامل‌های کلیدی برای داشتن جنگل‌هایی با تولید مستمر، حفاظت از خاک جنگل است. در پژوهش پیش‌رو وسعت و شدت برهم‌خوردگی خاک جنگل در اثر خارج کردن تنه‌ها و گرده‌بینه‌های درختان قطع‌شده (m³/ha 20/5) در جنگل ناو اسالم گیلان بررسی شد. پس از اتمام عملیات چوبکشی، برهم‌خوردگی خاک از طریق نمونه‌برداری نقطه- خط‌نمونه و به ‌روش ارزیابی چشمی بررسی شد. نتایج نشان داد که حدود 2/6 ± 19 درصد از خاک منطقه در اثر چوبکشی دچار برهم‌خوردگی شده بود که 11/3 درصد آن با شدت کم و 7/7 درصد آن با شدت زیاد بود. وسعت و شدت برهم‌خوردگی خاک با افزایش فاصله از مسیرهای چوبکشی کاهش یافته بود، اما با افزایش شیب زمین افزایش پیدا کرده بود. وزن مخصوص ظاهری خاک در مناطق برهم‌خورده با شدت کم (g/cm³1/29) و در مناطق برهم‌خورده با شدت زیاد (g/cm³ 1/44) به‌ترتیب 2/4 و 14/3 درصد نسبت به مناطق شاهد افزایش یافته بود. وزن مخصوص ظاهری خاک مناطق برهم‌خورده با افزایش شیب زمین افزایش یافته بود، به‌طوری‌که در شیب‌های بیشتر از 50 درصد، وزن مخصوص ظاهری خاک 20/8 درصد نسبت به مناطق شاهد افزایش یافته بود. کاهش شدت برداشت، قطع و انداختن هدایت‌شده درختان و محدود کردن عملیات چوبکشی به شیب‌های کمتر از 50 درصد، ازجمله راهکارهای کاهش برهم‌خوردگی خاک در این جنگل‌ها است.