تأثیر چرای دام و عامل‌های محیطی بر ساختار توده‌های بلوط زاگرس (پژوهش موردی: پارک دالاب ایلام)

Abstract

ترکیب گونه‌ای و ساختار توده‌های جنگلی در طول زمان در اثر آشفتگی‌های انسانی یا طبیعی تغییر می‌کند. بررسی این تغییرات در ارتباط با عامل‌های محیطی و آشفتگی‌ها، نقش مهمی در تجزیه‌وتحلیل پویایی و مدیریت بوم‌سازگان‌ها دارد. بنابراین در این تحقیق عامل‌های محیطی و چرای دام به‌عنوان عامل آشفتگی بر ساختار توده‌های بلوط، در مقایسه با مناطق بدون آشفتگی در پارک دالاب ایلام بررسی شد. اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی، خاک و سایر متغیرهای محیطی در این دو منطقه در قالب 51 قطعه نمونه 0/1 هکتاری و به‌صورت تصادفی برداشت و اطلاعات مربوط به ساختار جنگل در آن‌ها اندازه‌گیری شد. برای مشخص کردن ارتباط گروه‌های گیاهی با عامل‌های مختلف موردبررسی از روش رسته‌بندی تحلیل تطبیقی متعارفیاستفاده شد. نتایج نشان داد که آشفتگی ایجادشده به‌دلیل چرای دام در کنار فاکتورهای خاکی به‌ترتیب با بیان 7/7 و 6/2 از تغییرات موجود در ساختار توده‌های بلوط، به‌عنوان تأثیرگذارترین عامل‌ها بر ساختار این جنگل شناخته شدند. وجود طبقات قطری بالا (قطر برابرسینه و قطر تاج) در مناطق دارای آشفتگی چرای دام حاکی از وجود توده‌های مسن بود و نشان‌دهنده عدم زادآوری آن‌ها برای مدت طولانی است. از طرف دیگر وجود طبقات قطری پایین (قطر برابرسینه و قطر تاج) و همچنین طبقات ارتفاعی کم در کنار طبقات قطری بالا در منطقه فاقد آشفتگی، حاکی از وجود توده‌های ناهمسال و نامنظم است و نشان‌دهنده زادآوری گونه‌های درختی به‌خصوص گونه بلوط، پس از قرق در این منطقه است.