بررسی ارتباط عامل‌های پستی و بلندی با گسترش زوال بلوط در جنگل مله‌سیاه ایلام

Abstract

بحران زوال بلوط در سال‌های اخیر موجودیت جنگل‌های زاگرس را به مخاطره انداخته و بر ساختار توده‌های جنگلی تأثیر گذاشته و پایداری آنها را دستخوش تغییر نموده است. شناسایی عامل‌های مؤثر بر گسترش این پدیده می‌تواند برنامه‌ریزان و متولیان حفاظت‌ این جنگل‌ها را برای کنترل بحران یاری نماید. در این تحقیق تأثیر ویژگی‌های محیطی توده‌ها بر پدیده زوال درختان بلوط ایرانی (<em>Quercus brantii</em>) در بخشی از جنگل‌های زاگرس جنوبی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور تعداد 12 توده دچار خشکیدگی بلوط ایرانی در شرایط مختلف رویشگاه مله‌سیاه در قالب دو جهت شمالی و جنوبی، دو طبقه ارتفاعی و سه تکرار انتخاب شد. در هریک از توده‌ها یک خط ترانسکت تصادفی تعیین و تعداد سه قطعه نمونه مربعی 25 آری در طول هر ترانسکت مشخص و تمامی درختان آنها اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره‌گیری از نرم‌افزارهایSPSS و Excelدر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و آزمون فاکتوریل از روش‌های مقایسه میانگین‌ها استفاده شده است. نتایج نشان داد ویژگی‌های درختان از قبیل قطر، ارتفاع، طول تاج و سطح‌مقطع برابر سینه در جهت‌های مختلف دامنه و ارتفاعات مختلف از سطح دریا تفاوت معنی‌داری ندارد، با این حال جهت دامنه بر میزان خشکیدگی درختان دانه‌زاد اثر معنی‌دار داشت و عامل ارتفاع از سطح دریا بر خشکیدگی شاخه‌زادها اثر معنی‌دار داشت. میزان خشکیدگی در جهت جنوبی بیشتر از جهت شمالی و در ارتفاع پایین بیشتر از ارتفاع بالا بود. اثرات متقابل این دو عامل بر میزان خشکیدگی نیز معنی‌دار بود.