بررسی ویژگی‌های رویشی و مورفولوژیک پروونانس‌های پده (Populus euphratica) در خزانه آزمایشی استان خوزستان

Abstract

گونه‌ بومی تندرشد پده (<em>Populus euphratica</em>) به‌سبب پراکندگی زیاد در کشور و تحمل به شوری خاک و شرایط اقلیمی گرم و خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. این بررسی در ایستگاه تحقیقاتی کوشکک در استان خوزستان به‌عنوان یکی از رویشگاه‌های عمده پده بر روی 20 پروونانس پده (<em>P. euphratica</em>) با مبدأهای جغرافیایی مختلف کشور به‌همراه یک کلن حاصل از کشت سلولی انجام شد. از هر پروونانس 30 قلمه تهیه و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در بهمن 1388 کشت شد. ویژگی­های کمی و کیفی نهال­ها شامل رشد قطر یقه و ارتفاع، درصد جوانه‌زنی قلمه‌، سطح ویژه و درصد ماده خشک برگ و مشخصه‌های مورفولوژیکی برگ شامل طول، حداکثر پهنا، نسبت طول به حداکثر پهنا، طول دمبرگ، نسبت طول دمبرگ به طول برگ، ضخامت و سطح برگ به‌همراه صفت‌های زاویه شاخه با تنه و تعداد شاخه‌های بلندتر از 0/5 متر در طول یک سال پس از کاشت در خزانه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه­واریانس نشان داد که از لحاظ تمام صفت‌های موردبررسی، به‌جز تعداد شاخه‌های بلندتر از 0/5 متر و زاویه شاخه، بین پروونانس‌‌ها اختلاف معنی‌دار وجود دارد و پروونانس‌های رامهرمز و اصفهان به‌ترتیب از رشد قطری و ارتفاعی مطلوب‌‌تری برخوردار بودند. پروونانس ماهنشان نیز به‌دلیل درصد جوانه‌زنی کم و عدم تناسب مورفولوژی برگ آن با شرایط اقلیم گرمسیری، نامناسبترین پروونانس برای استقرار در شمال استان خوزستان بود. همچنین طبق نتایج آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، پروونانس‌های ماهنشان، جلفا، زابل و کرمان از سایر ژنوتیپ‌ها متمایز شدند.